FISCUS
(S.T.) Anno dominice incarnacionis milleximo centeximo LXXX Quinto die mensis octubris indicione XIIII. Cum ligno quod suis tenebant manibus. Ascherius et Bernardus atque otto fratres filii quondam robaldi et Otto filius quondam balduini atque poltro filius quondam bernardi seu osa et rufinus fratres filii quondam asclerii qui omnes dicuntur de la turre seu de langosco fecerunt finem et pacem. In mansus domini mainfrediprevosts prepositiprevosts ecclesie et canonicecollegiate churches sancti eusebiicollegiate churches site in vercellis ad partem ipsius ecclesie. Nominative de tota illa terra que nominatur moltaislands reiacente in curtecurtes et territorio carexianeislands, curtes de qua ipsa ecclesia est in possessione et de qua erat inter eos discordia et que molta venit eidem ecclesie in partem in divisione quam genitores predictorum de langosco fecerunt cum ipsa ecclesia. Ita ut a modo in antea ullo unquam in tempore; non liceat prenominatis de langosco nec eorum heredibus; nec eorum submisse persone agere nec causari placitumplacitum/iudicatum seu aliquam intencionem commovere contra predictam ecclesia nec contra cui dederit de predicta molta in toto nec in parte dicendo quod eis exinde aliquid pertineat per ullum quodlibet ius in usum vel racionem set omni tempore cum eorum heredibus; permaneant exinde taciti et contenti et ipsa ecclesiam de predicta molta in toto vel in parte ipsi de langosco erunt cum ecclesia et defendere habent ipsam moltam eidem ecclesie a predictis comitibus de lomello et ab omni alio homine iure. Et si defendere non potuerint et ecclesia iure perdiderit tunc reddere habent ipsi ecclesie precium quod ecclesia ei dedit pro hac fine quod est libre sexaginta papiensium et ecclesia debet eius moltam dimittere ita quod non debet se intromittere. Insuper prenominati omnes de langosco fecerunt finem et pacem. In manum ipsius prepositi ad partem omnium hominum ecclesie idest villanorum ecclesie de omnibus dampnis et maleficiis que villani ecclesie eis ullo modo fecerunt nam et prepositus ex parte ecclesie et villanorum eius fecit finem ad in vicem in prenominatos de langosco et ad partem eorum qui cum eis fuerunt de omnibus dampnis et maleficis que ipsi de langosco et eorum conducta fecerunt ipsi ecclesie et villanis eius. Ita ut non liceat illis de langosco agere nec causai seu facere contra villanos ecclesie nec in rebus eorum de maleficiis a villanis illatis excepto si aliquis predictorum villanorum noluerit in hac pace contentus esse et fecerit aliquod dampnum prenominatis de langosco; non teneantur ita illi de langosco; tenere pacem rustico illi insuper prenomintai de langosco iuraverunt unusquisque suo proprio ore; ad sancta dei evangelia has fines et paces ut supra legitur omni tempore firmas et illibatas tenere et quod non habent predictam ecclesiam per se nec per eorum submissam personam; de cetero de predicta molta inquietare; et si comites de lomello aut alius homo eorum occasione; de ipsa molta appellaverit ecclesiam; cum ecclesia erunt ad defendendam moltam et si ecclesia iure perdiderit moltam reddere habent ecclesie predictas libras sexaginta. Et pro hac fine manifestaverunt porenominati de langosco se accepisse a suprascripto preposito ex parte ecclesie libras sexaginta papiensium nam de his bonam acceperunt cautionem. Quia sic inter eos convenit et hec finis fuit facta nomine terminactionis. Actum supra padum ad portum casalis. Interfuerunt testes Guala capella. Caldera. Asclerius de cellis. Philipus de artaldo. petrus lupus. prepositus guilielmus de pasiliano. advocatus de pasiliano. anricus de la curte. Rufinus. Guilielmus de molino. Guilielmus grallia. trovatus. Johannes papiensis et alii. Eodem die et indictione prenominati omnes de langosco; convenerunt ipsi preposito. Ita quod ipsi preposito debent dare libras LX vel antea facere habent ei cautionem per fideiussores bonos idoneos; quod omni tempore stare habent taciti et contenti cum eorum heredibus in suprascripta fine ut supra legitur et si predicta ecclesia periderit ipsam moltam per comites de lomello aut per alium eorum occasione et iure. reddere habent ipsi ecclesie predictas libras LX. Quidem et hanc concordiam fecit et laudavit guilielmus de molino in quo hec discordia erat ab ambabus partibus penitus finienda commissa; Ego otto notarius sacri palacii hanc cartam scripsi et intefui. (S.T.) Anno dominice incarinationis millesimo centesimo LXXX. Quinto die novembris indicione XIIII balduinus de langosco frater asclerii et berardi et Ottonis de langosco fecit talem et similem finem et pacem in manus mainfredi de cellis et ardizoni de berardo canonicorum ecclesie sancti eusebii ad partem ecclesie et villanorum ecclesie de suprascripta molta unde erat inter eos discordia et de dampnis a villanis illatis qualem predicti fratres sui fecerant ec eorum parte in manum domini mainfredi propositi ipsius ecclesie et insuper ipse balduinus iuravit et fecit idem sacramentum quod prenominati fratres sui fecerunt super hac causa per omnia et in omnibus; Ibique predicti quatuor fratres et otto conte et paltrus atque osa per se et per rufinum fratrem suum; fuerunt confessi se accepisse a suprascriptis mainfredo et ardezono e parte ecclesie illas libras sexaginta papiensium quas predictus prepositus convenerat eis dare pro suprascripta fine et pace scilicet unusquisque eorum libras septem et mez. Et ipsi asclerius et bernardus et otto et balduinus atque otto conte et paltrus seu osa pro se et pro fratre suo promiserunt et guadiam dederunt et omnia eorum bona pignori oblligaverunt. ita ut unusquisque eorum in solidum conveniri possit. et bona uniuscuisque in solidum teneantur; predictis mainfredo et ardezono stipulantibus ad partem ecclesie. Ita quod ipsi omnes et eorum heredes stare habent omni tempore taciti et contenti in suprascripta fines et pace sicut in superiori et in inferiori carta continetur et si quis eorum vel eorum heredum egerit contra hanc finem et pacem et nollet ipsam finem et pacem ut supra legitur firmam tenere suprascriptas libras LX quas predicta occasione receperunt reddere habent ipsi ecclesie predictas dum; omnes libras LX. Quidem et hanc finem et pacem et concordiam attendere promiserunt ut supra legitur. estiterunt fideiussores Guilielmus garillius de casale qui obligavit se usque ad libras decem et philipus de artaldo qui obligavit se de libris quinquaginta. Quia sic inter eos convenit. Actum supra padum ad portum casalis. Interfuerunt testes Guilielmus de molino. martinus uaxina. philipus de pelluco. Julazus. Johannes asauora; davit. Ego predictus otto notarius sacri palacii rogatus scripsi et interfui.
Title: Vercelli, Archivio Capitolare, Carte private (BSSS 71; doc. CCCXCVI; pp. 101-103)
Document number: 1824
Author(s): Caterina Ciccopiedi (file creation on 2021-06-21); Caterina Ciccopiedi (last change on 2021-06-21)
Record source: Critical edition
Document type: Venditio
Document tradition: Original
Fiscal property: Uncertain
Date: 1180 October 5
Date/period of redaction: 1180 October 5
Keywords: collegiate churches, curtes, islands, placitum/iudicatum, prevosts.
Editions and document summaries: BSSS 71; doc. CCCXCVI; pp. 101-103.
Bibliography: Rao 2005
Commentary
Nel 1166 la canonica di Sant'Eusebio richiese un arbitrato ad Ambrogio Camex e a Barozus de Burgo di Pavia per una molta, posseduta dai de Sartirana e ubicata tra il Lamporo e la Sesia affermando che gli alvei dei detti fiumi erano di sua pertinenza in virtù di concessioni imperiali (Le carte dell'Archivio capitolare, I, doc. 198, pp. 237-239, originale in ACV, Carte private). Il dominio fu riconosciuto solo per metà al capitolo mentre il rimanente restò nelle mani della controparte, che nel 1180, con questo documento, l'alienò a favore degli stessi canonici.