FISCUS
In nomine Domini Salvatoris nostri Iesu Christi Dei eterni. Paldolfusprinceps et Landolfusprinceps divina ordinante providentia Langobardorum gentis principesprinceps. Cum principali excellentia petitionibus dilectorum suorum omnibus iuste petentibus clementer favet, igitur agnoscat omnium fidelium nostrorum presentiam ac futurorum sagacitas quoniam, protegente atque inspirante divina misericordia, ideo cepimus cogitare die mortis nostre et huius seculi fragilitatem, ut cum nos de hac instavili luce et erumpnuosa vita migraverimus hec nostram concessionem pro nostre redemptionis anime quam et pro salbatione nostri principatu ante tribuna eterne maiestati sint preparata, timendo itaque die tremendi iudicii et retributione unicuique secundum opera sua, quoniam Dominus noster Iesus Christus hac redemptor generis humani per semet ipsum dignatus est dicens: «Vigilate quia nescitis diem neque hora», sed tamen nos vigilare et subtilius cogitare extremum diem oportet, ut cum Dominus nos de corpore vocare iusserit, vigilantem nos inveniat, sicut ipse per se veritas dicit: «Beatus iste servus quem cum veneris Dominus invenerit vigilantem»; non adtendamus quid abemus, sed magis quid sumus; homo itaque sicut fenum dies eius et sicut flos agri sic defloriet; homo namque per nativitate vivit in carne, per morte quoque aruit in pulvere. Dum hęc talia nos cogitantes, ideo notescimus quia olim fuit ospitium xenodochiumhospitals ospitii ordine factum ad ecclesia vocavulo Sancti BenedictiJURIDICAL PERSON: churches, monasteries; KEYWORD: churches, situm videlicet intus hanc vetere Beneventumcities cibitatemcities dicitur, qua vero ęcclesia fuit et est subiecta et pertinente nostri monasterii Sancte SophięJURIDICAL PERSON: monasteries; KEYWORD: monasteries, constructum videlicet monasterium ipsum propinquo sacro nostro palatio; sed dum inminentibus peccatis multis populis disturbatum et tultum atque in vacuum redactum est multis temporibus ospitium et senodochium ipsum de prephata ęcclesia Sancti Benedicti, idcirco pro amore omnipotenti Dei et remedium anime nostre cunctorumque populi salute causa recuperationis cogitare cepimus, sedece concedimus et confirmamus hedificandum et faciendum xenodochium et ospitiumuncertain tradition, fiscal property, object, outflow, allocation to churches, hospitals permanendum semper in ęcclesia vocabulo Sancti Michaheli ArchangeliJURIDICAL PERSON: churches; KEYWORD: churches que constructa esse videtur foras hanc cibitatem ultra portamclusae/gates Auream, trans ipso ponticello frabitouncertain tradition, landed possessions, wine, fiscal property, bridges/pontoons et propinquo eodem ponticellobridges/pontoons infra ipsis duabus viis puplicisroads, qua vero ęcclesia subdita et pertinente prephati nostri monasterii. Nec non et concedimus et confirmamus in predicta ęcclesia Sancti Michaheli Archangeli ad semper permanendum in ipso hospitio qui iuxta eadem ecclesia constructum esse videtur, ad regimen et obsequium ipsorum peregrinospilgrimages et advenas qui in eodem ospitio advenerit et congregati fuerint, hoc est integram ipsa vineawine et terralanded possessions secus eadem ęcclesia infra ipsis duobus viis, quam Roffridcount comescount nostri palatii filius Madelfridcount comitiscount eiusdem palatii optulit in prephato nostro monasterio, seu et integra alia rebusfiscal property, object, redistributive, outflow, iure proprietatis/pleno iure, allocation to churches de loco Cupuliuncertain tradition, villages/settlements, mills, fiscal property, public exactions, servitium, exemption, freeborn, ubi Casale Rimuli vocatur finibus Munti, quod Grauso qui modo est monachusmonks et filius Ysapi optulitparchment documents, offersio/donatio pro sue redemptionis anime in prephato nostro monasterio. Simulque concedimus et confirmamus in eodem ospitio permanendum et licentia faciendum uno molinoKEYWORD: uncertain tradition, fiscal property, object, outflow, allocation to churches; KEYWORD: mills quale in una de ipse casehouses voluerit ubi hedificata molina predictum molinum ibique propinquo trans ipsa via puplica.roads Hęc omnia ut prelegitur in eodem xenodochio concessimus et confirmamus una inferius et superius, cum viis et anditis suis et cum aquis et cum omnia earum pertinentiam ibidem permanendum. Et concedimus in eodem xenodochio omnes illos hominesfreeborn qui in eodem xenodochio se commendaverit aut oblatum fuerit, ut sit semper defensi ab omni datione et servitia pars rei pupliceKEYWORD: uncertain tradition, fiscal property, object, redistributive, outflow, allocation to churches, immunity; KEYWORD: datium; KEYWORD: servitium. Ea etenim sanctione ea omnia ut prelegitur in prephato xenodochio concedimus et confirmamus, ut amodo et quandiu Sikenolfus presbyterpriests et monachusmonks et predictus Grauso monachusmonks vibi fuerit, potestatem habeant ipsis integrum illud sicut prelegitur sue potestati tenere, dominare, regere et gubemare et laborare et ad laborandum dare et quodcumque frugium ex ipsis rebus et molinum Dominus dederit seu quodcumque ibidem oblatum fuerit, totum in eorum sit potestatem ad regendum et gubernandum exinde rationabiliter iusto ordine advenes illos et peregrinos et ospites qui in eodem xenodochio venerint et congregati furint, et post amborum ipsorum obitum quicumque eodem xenodochio ad gubernandum tenere videtur similiter potestatem habeat omnia illud quod prelegitur sue potestati habeant tenere, dominare et laborare et ad laborandum dare et de ipsis frugiis regere et gubemare ipsi hospites et peregrinos sicut prelegitur; tantum semper sit eodem xenodochio et predicta ęcclesia sub potestate prephati nostri monasterii. Et quicumque ex hoc quod prelegitur quomodocumque removere aut contrare vel contradicere voluerit et taliter ut dictum est semper non obserbaverit aut si aliqua virtute ibidem ingexerit, certissime sciat se esse compositurus solidi millepenalty in eodem xenodochiohospitals, et insuper habeat maledictione a Patre et Filio et Spiritui Sancto et anathematizatu cum Dathan et Abiran et cum Iuda Domini traditori participenturpenalty. Hęc nostra concessio atque confirmatio in prephato xenodochio plenius in Dei nomine habeat vigor ab omnibus immobiliter obserbetur, manu propria scripsimus et anulis nostris subter iussimus sigillari. Isuswriter scribawriter ex iussione supra dicte potestati scripsi in anno quadragesimo principatus domni Paldolfi gloriosi principis et duodecimo anno principatus domni Landolfi magni principis filius eius, mense iulio, tertia indictione. Ego Garipoto archidiaconus et abbaswitness. Ego Iohannes abbatewitness. Actum in sacro Beneventumcities palatio.
Title: Città del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Vat. lat. 4939 (Chronicon Sanctae Sophiae), ed. CSS, III, 50, pp. 580-585
Document number: 3530
Author(s): Paola Massa (file creation on 2021-12-12); Paola Massa (last change on 2021-12-12)
Record source: Critical edition
Document type: Marquis’/ducal/princely diploma
Document tradition: Uncertain tradition
Fiscal property: Uncertain
Provenance: Sancta Sophia; monasterium (Benevento)
Date: 1050 July
Topical date: Benevento
Date/period of redaction: XII pm
Keywords: allocation to churches, bridges/pontoons, churches, cities, clusae/gates, count, datium, fiscal property, freeborn, hospitals, houses, immunity, iure proprietatis/pleno iure, landed possessions, mills, monasteries, monks, object, offersio/donatio, outflow, parchment documents, penalty, pilgrimages, priests, princeps, redistributive, roads, servitium, uncertain tradition, wine, witness, writer.
Editions and document summaries: Editions: IS1 VIII, col. 659D-662A; IS2 X-2, col. 480B-481D; CSS, III, 50, pp. 580-585 (source of the text reproduced here). Document summaries: Di Meo 1795-1819, VII, p. 318; Poupardin 1907, Catalogue, I, n. 157 (v. Smidt pp. 128-129); Voigt 1902, 197.
Bibliography: Bertolini O. 1926, 157.
Links: https://digi.vatlib.it/view/MSS_Vat.lat.4939
Commentary
Il cod. Vat. lat. 4939, noto come Liber preceptorum Beneventani monasterii S. Sophiae o, più comunemente, come Chronicon S. Sophiae, fu redatto nello scriptorium del monastero di S. Sofia di Benevento e terminato nell'anno 1119. Il documento, di dubbia tradizione, è emesso dai principi Pandolfo III e Landolfo VI.