FISCUS
+ In nomine domini Dei salvatoris nostri Ihesu Christi. Guaimariusprinceps et Iohannesprinceps divina largiente clementia Langubardorum gentis princepsprinceps (sic), quoniam a Deo nobis concessum est cunctus populus nobis subiectus et ex ipsis secundum Dei mandatum magis curam atque vigilantiam habere debeamus, set maxime ecclesiarum et monasteriarum ubi die noctuque Dei laudibus semper personant, et de quorum preces sedule ad Deo fundentes nos et patria nostra salvos persistimus. Quapropter pro amore omnipotenti Deo eiusque genitricis virginis Marie quam et pro salvatione gentis et patrie nostre nostreque remedium anime salutis, concessimus vobis domini Benedicti qui Dauferius vocaturabbots, sanctissimo abbatiabbots monasteriimonasteries Sancte Marie ubi dicitur ad IliceJURIDICAL PERSON: monasteries, private foundations; PLACE: villages/settlements, houses, curtes, landed possessions, hay/fodder, fiscal property, public exactions, rights of use on woods/pastures/waters, privileges, immunity, churches, cells/hermitages, slave oratori nostro, integrum iamdictum monasterium quod vos a nobo construxistis fundamine in propria rebus vestra. Ideo ut dictum est integrum ipsum monasterium, cum ecclesiis et casis, et cellis, cum solo terre, et sedimen suum cum curtis, ortalis, servis et ancillis, et omnis ipsa rebus que continetfiscal property, object, mention, redistributive, allocation to individuals preceptum, quod iam antea vobis fecimusmarquis’/ducal/princely diploma nec non et cuncta alia rebus quod vos postmodum parastis. Et quod in ipso monasterio quomodocumque pertinentes est aut fuerit totum et inclitum illud vobis concessimus ea ratione ut omnibus diebus vite tue predictum monasterium, cum ea que prelegitur et ceteris omnibus suis, et vestris pertinentiis in tua sit potestate ordinandum ibi abbatem qualem tu volueris, et ille abbas quem tu ibidem ordinaveris similiter ad suam illud habeat potestatem diebus vite sue illud tenendum et dominandum sicut et vos, post vero amborum hobitum semper sit in potestate congregationis que in ipso monasterio fuerit eligere et ordinare sibi abbatem quale voluerit secundum regulam sancti benedicti, et pars nostre rei publice et nullam dationem exinde tollatfiscal property, object, redistributive, public exactions. Si vero quacumque tempore pars predicti monasterii de rebus contentio habuerit, non ponantur ei iudicium pars nostre rei publice ut quis per possessionem rebus de ipso monasterio auferat et si forsitans quacumque tempore pars predicti monasterii sacramentum de quacumque rebus dare debuerit concedit pietas nostra ut non iuret exinde nec abbas, nec monachus eiusdem monasterii, set semper sacramentum quod pars predicti monasterii iurare debuerit eius scariones ipsum persolvat. Bestiis quoque et animaliis simul et peculiisanimals iamfati monasterii potestates habeant cum pastoribusspecialized workers illorum simul et porcospigs andare et pavere per omnes silvas et pascuasrights of use on woods/pastures/waters de cuncto principato nostro Salernitanogeographic regions et comitato ComsinoKEYWORD: comitatus; PLACE: fiscal property, comitatus, qui nostro principatui subiectus est, et nullus mortalis homo ausus sit quacumque in ipsis facere molestationem, set neque erbaticum, neque glandaticum, neque nulla datione nullus exinde tollantur, et ubique per cuncto nostro principato sive intus civitatibus vel castellis seu foras pars predicti monasterii quacumque rem comparaverit vel venumderit non siat exinde tultum plateaticumfiscal property, public exactions, tolls nec ab ipsum qui emerit nec ab eo qui venumdederit. Quacumque enim homo aliqua compellatio de quacumque rem adversus pars predicti monasterii preposuerit et noluerit pars predicti monasterii exinde ad legem stare nisi in isto sacro nostro Palatio, ante nos vel ante principes posteros nostros non imponantur hic virtutem nec eum inde molestentur, set veniant hic semper ante nostris vel de nostris posteris principibus presentiis et faciant ad legem. Hominibus aut liberis qui ex rebus predicti monasterii residentes sunt aut fuerint et rebus propria non habuerunt vel habuerint quando in ipsis rebus prefati monasterii introierunt vel intraverint non deant aut faciant in partibus nostre rei publice nullum servitium, aut censum et angaria, seu cuncta servitia, et angaria, et dationes quod in publicum facere et persolvere debuerint, in ipso monasterio illud deantfiscal property, object, redistributive, outflow, allocation to churches, public exactions, census, datium, servitium, angaria, faciant et persolvant, et nullo in tempore pars nostre rei publice predictum monasterium vel de rebus eius pertinentes cuicumque in beneficium deat, neque episcopi nec laice personis, set semper liberum in suo permaneat vigore. Quod si forsitans quicumque homo quacumque fecerit culpa et in ipso monasterio se iactaverit neque pars nostre rei publice, neque nullus penitus homo ipsum exinde per vim abstraat. Si enim quacumque gens qualibet rixa cum nostro principatu vel cum iamdicto nostro subiecto comitatu comsino habuerit, et pars predicti monasterii potuerit se cum gens ipsa pacificare potestates habeant, sic tamen ut semper ad nostram, et de nostris posteris principibus persistant fidelitatem quam etiam placuit pietati nostre. Et concessimus in eodem monasterio, ut quando abbas vel monachus inde in hanc Urbem Salernitana advenerit . . . . . . . . . . . . . . . . . . faciamus illorum dare alipergum et refectionemprivileges illorum et ad animaliisanimals illorum ut sufficiat illis. Seu et concedimus in prefato monasterio omnes servos cum uxoribus suis libere femine que modo habunt, vel quod in antea sibi sociaverint, ut sicut legibus nostri sacri Palatii sunt, vel fuerint pertinentes cum filiis et filiabus suisfiscal property, object, property of criminals/political traitors, slave . . . . . habeant pars ipsius monasterio. Hec omnia suprascripta tibi qui supra Benedicti qui Dauferius vocatur sanctissimo abbati et ad posteros tuos et in iamdicto monasterio concedimus ea ratione ut amodo et deinceps per hoc nostrum roboreum preceptum omnia et in omnibus que superius legitur pars eiusdem monasterii et eius rectores firmiter . . . . . . et habeant et possideant et inlesi exinde permaneat et a nullo ex nostris iudicibus, id est comitibus, castaldeis, vel a quibuscumque agentibus habeat exinde aliquando . . . . . . . . . . . . . set omni tempore ut prelegitur firmissime habeat et faciat exinde omnia que illorum placuerit. Quod vero preceptum concessionis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . scripsi ego Acceptuswriter, other clerics diaconus et scribawriter palatii, in sacro Salernitanocities palatio, de anno vicesimo octabo principatus supradicti domini Guaimarii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . gloriosis principibus. DE MENSE FEBRUARIUS . . . . . . . . . . . . QUINTADECIMA INDICTIO.
Title: Regii Neapolitani Archivi Monumenta IV, n. 305, pp. 111-113
Document number: 3587
Author(s): Paola Massa (file creation on 2022-07-24); Paola Massa (last change on 2022-07-24)
Record source: Edition
Document type: Marquis’/ducal/princely diploma
Document tradition: Copy
Fiscal property: Yes
Provenance: Sancta Maria in Elce; monasterium (Calitri; Avellino)
Date: 1017 February
Topical date: Salerno
Keywords: abbots, allocation to churches, allocation to individuals, angaria, animals, census, comitatus, datium, fiscal property, geographic regions, marquis’/ducal/princely diploma, mention, monasteries, object, outflow, pigs, princeps, privileges, property of criminals/political traitors, public exactions, redistributive, rights of use on woods/pastures/waters, servitium, slave, specialized workers, tolls, writer.
Editions and document summaries: Editions: RNAM 1854, IV, doc. n. 305, pp. 111-113; RNAM 2011, IV, doc. n. 305, pp. 146-148 (source of the text reproduced here). Document summaries: Schipa 1887 [1968]*, n. 35, p. 752 [258]*.
Bibliography: Acocella 1921, p. 91; Taviani Carozzi 1991, p. 1138, n. 101; Zarrilli 2019, pp. 70-71.
Commentary
I Regii Neapolitani Archivi Monumenta (RNAM), furono editi per la prima volta a Napoli tra il 1845 e il 1861, per iniziativa di re Ferdinando II di Borbone. Contengono le trascrizioni delle pergamene prodotte negli anni 703-1131 che facevano parte dell’originario grande fondo dei Monasteri soppressi, incendiato nel settembre del 1943 a S. Paolo Belsito da un reparto tedesco in ritirata, in cui andò perduta la documentazione più antica dell’Archivio di Stato di Napoli e di tutto il Mezzogiorno. I testi sono stati poi tradotti in italiano da Giacinto Libertini e ripubblicati dall'Istituto di Studi Atellani nel 2011.
Secondo Taviani Carozzi sussisterebbero dubbi sull'autenticità di questo diploma in quanto il protocollo è differente da quello degli altri diplomi dello stesso periodo e si avvicina invece a quello dei diplomi della seconda metà dell'XI secolo; inoltre Acceptus diaconus et scriba palatii figura in un'altra falsificazione dell'aprile 1019: il suo primo documento autentico redatto in favore del monastero di S. Maria in Elce (Calitri, Avellino) sarebbe datato all'anno 1020 (cfr. Taviani Carozzi 1991, pp. 1138-1139, n. 101).