Città del Vaticano, Archivio Segreto Vaticano, Archivio Boncompagni-Ludovisi, 270, 3

Title: Città del Vaticano, Archivio Segreto Vaticano, Archivio Boncompagni-Ludovisi, 270, 3
Document number: 3595
Author(s): Paola Massa (file creation on 2022-09-12); Paola Massa (last change on 2022-09-12)
Record source: Critical edition
Document type: Cartula
Document tradition: Original
Fiscal property: No
Provenance: Sanctus Clemens; monasterium (Salerno)Sancta Maria in Elce; monasterium (Calitri; Avellino)

Date: 1047 June 1-19
Topical date: Salerno
Dating elements: Per la precisazione relativa al giorno del mese, cfr. Volpini 1968, p. 509.

Show/hide in the text:

+ In nomine Domini. Vicesimo nono anno principatus domni nostri Guaimarii gloriosi principis et nono anno duc[atu]s eius Amalfis et octabo anno ducatus illius Sirrenti et sexto anno principatus et ipsorum ducatuum domni Gisulfi eximii principis et ducis filii eius, mense iunio, quintadecima indictjone. Dum coram presentja suprascripti domni nostri Guaimariiprinceps serenissimi et a Deo conserbati prin[ci]pisprinceps et ducismarquis/duke essent domnus Guidomarquis/duke duxmarquis/duke et Paldulfus, germani eius hac fìlii bone recordatjonis domni G[ua]imariiprinceps principis, et nos Amatus et Iohannes iudices et plurima suorum circum adesset turba fidelium, Romoaldus qui est germanus michi Iohanni per iussionem ipsius domni principis et ducis ostendit scriptacartula ita continen(tja): .... (in realtà, da formulario, 'continen(te)' o 'contin(et)' - @PaolaMassa)
Ego Romoaldus pro parte domni nostri Guaimarii serenissimi principis et ducis divisi res quas ipse domnus princeps et dux communes habet cum domno Guidone duce et Paldulfo fratribus suis in finibus Lucanie, ubi proprie Botranum dicitur, et feci ex ipsis rebus tres sortes, unam in parte orientis et alteram in partem oc[ci(dentis)] et alia in medio. Ipsam sortem a parte occidentis feci per fines: ab ipsa parte occidentis est fìnis flumen quod Botranum dicitur, ab eo loco ubi cum ipso Botrano iungitur flubius qui venit da Sancta Petro usque ad fìne de rebus eclesie Sancti Pauli, ubi terminus fìxus est; et ab ipso termino ascendit per vallitellum secus res ipsius eclesie Sancti Pauli usque in illum locum in quo du[o ri]vi in unum iunguntur et ascendit per ipsum rivum, qui est a parte septemtrionis , et discernit a fìne ipsius eclesie et exiit de ipso rivo et ascendit per spinum de Musclone, qui es[t] a parte orientis, usque in serram, ubi area Roffrede dicitur, et vadit per ipsam serram usque in terminum qui fìxus est inter istam sortem et sortem mediam ab ipsa parte orientis est fìnis media ipsa sors, qualiter incipit a suprascripto termino et descendit per medium Lumbonem et vadit inter duas petras maiores et descendit per Aquam Vibam in lapidem maiorem et ab ipso lapide descendit in vallone et per ipsum vallonem descendit et, ubi ipsum vallone finitur, rectum tendit usque in suprascriptum locum ubi ipsum flumen Botranum coniungitur cum flubio qui venit da Sancto Petra. Ipsam sortem que in medio est feci per fines et mensuras, iusto passu hominis mensuratas; ab ipsa parte septemtrionis est finis ipsa media serra et per ipsam serram sunt passus quadringenti sexaginta mensurati ab ipso termino qui fìxus est inter istam sortem et ipsam sortem que est in ipsa parte occidentis usque in alterum terminum qui fìxus est inter istam sortem et ipsam sortem que est in ipsa parte orientis, et ipse terminus fixus est longius ab eclesia Sancti Blasii, que ibi constructa est in ipsa parte orientis, passibus quinquaginta quattuor ab ipsa parte orientis est fìnis ipsa alia sors, qualiter incipit ab ipso termino et descendit usque in terminum qui fixus est longius a fontana in ipsa parte orientis passibus octo et ab ipso termino rectum descendit in oleastrum et ab ipso oleastro rectum descenclit in parte meridiei usque in illum locum ubi vallone, quod dicitur Casaline, coniungitur cum alio vallone per quod defluit aqua, que dicitur de Canale, et per medium ipsum vallonem descendit usque in iam dictum flumen Botranum. et adiunsi in ista sorte molinummills, quod ibi est, ut ille et eius heredes, qui istam sortem comprehenserit, et homines illorum potestatem habeant intrare in ipsam sortem a parte orientis et in ea fodere iusta ratjone et palos figere et arcaturia facererights of use on woods/pastures/waters et habere omni tempore absque contrarietate illius et de eius heredibus, qui ipsam sortem a parte orientis comprehenserit. ipsam sortem a parte orientis feci per fines: a parte septemtrionis est finis sicut media ipsa serra discernit, qualiter incipit ab ipso termino qui fìxus est longius ab ipsa eclesia Sancti Blasii ipsis quinquaginta quattuor passibus et vadit per ipsam serram usque in alterum terminum qui fìxus est in ipsa serra in illo loco ubi Filictellum dicitur et ab ipso termino parum vadit et descendit per plaias et coniungitur in vallone quod discernit a rebus de Batullisi hominibus et per ipsum vallone coniungitur in alium vallone et exiit de ipso vallone et ascendit aliquantum per alium vallonem et coniungitur in serr[o]ne de Batolla et ab ipso serrone descendit et coniungitur in alium vallonem et per ipsum vallonem coniungitur in ipso flubio Botrano et per ipsum flumen descendit usque in ipsam aliam sortem; ab ipsa parte occidentis est finis ipsa alia sors. et adiunsi in ista sorte integras res eorum de loco Staino, que coniuncte sunt ad ipsum flumen Botranum, qualiter illas Sassusother palatine officer vestarariusother palatine officer in veneficium tenuit a parte domni Iohannisprinceps princi(pis)princeps, abii eorum, et a parte domni Guaimariiprinceps principisprinceps, genitoris eorum, et qualiter illas nunc retinet Guaiferius, fìlius eiusdem Sassi, cum molinomills et omnibus que intra eas sunt. et ipse domnus princeps et dux et illius heredes et homines eorum et ipsi germani eius et illorum heredes et homines eorum licentjam habeant omni tempore ire et redire per vias que intra suprascriptas sortes ducunt cum omnibus eorum congruitatibus iusta ratjone et, quoniam divisi sunt homines, qui in suprascriptis rebus habitant, et devent mutari de una sorte in alteram, illi qui mutari devent et eorum heredes licentjam habeant usque completos annos decem in casis eorum residere et habitare et vineaswine eorum tenere et laborare et omnes fructus et vinum, que de [i]psis terris cum vineis exierint, usque completos ipsos annos tollere et habere et facere ex eis quod voluerint et post completos ipsos annos licentjam haberent de ipsis sortibus tollere omnes res eorum mobiles et facere de eis quod voluerint et ipse vinee sint in potestate illorum de cuius sorte mutati fuerint.
et cum ipsa scripta lecta fuerunt ipse Paldulfus primus comprehensit suprascriptam sortem ab ipsa parte occidentis, ipse domnus Guido secundus comprehensit ipsam mediam sortem, ipse domnus Guaimarius princeps et dux tertjus c[o]mprehensit ipsam sortem ab ipsa parte [ori]entis. Iam dicte vero sortes comprehenserunt cum omnibus que intra eas sunt cunctisque earum pertinentjis, qualiter superius facte sunt cum vice de viis earum ea ratjone ut unusquisque de sorte quam comprehensit et eius heredes licentjam habeant secundum suprascriptum tenorem facere quod voluerint. Et per convenientjam ipsi domnus Guido et Paldulfus guadiam ipsi Romoaldo pro parte ipsius domni principis et ducis dederunt; et ipse Guido pro illius parte fideiussorem ei posujit Atenolfumcount comitemcount, fìlium quondam Laidolfìcount comitiscount, et ipse Paldulfus pro illius parte fìdeiussorem ei posuit Iohannemcount comitemcount, filium quondam Alf[a]nicount comitiscount. et per ipsam guadiam ipsi domnus Guido et Paldulfus obligaverunt se et suos heredes semper permanere in suprascripta divisione cum ipso domno principe et duce et cum illius heredibus, quemamodum superius legitur. et si in suprascripta divisione, quemamodum superius scriptum est, non permanserint et suprascripta vel ex eis quicquam removere aut contradicere presumpserint, per ipsam guadiam obligaverunt se et suos heredes componere ipsi domno principi et duci et illius heredibus quattuor milia auri solidos Constantinospenalty et in suprascripta division[e], quemamodum superius legitur, permanere. Et taliter te Romoaldumnotary notariumnotary, qui interfuisti, scrivere precepimus. + Ego qui super Amatusjudge iudexjudge. + Ego qui supra Iohannesjudge iudexjudge.

Keywords: cartula, count, judge, marquis/duke, mills, notary, other palatine officer, penalty, princeps, rights of use on woods/pastures/waters, wine.

Editions and document summaries: Editions: Volpini 1968, pp. 506-510, nn. 3-4 (source of the text reproduced here).

Bibliography: Volpini 1968, p. 509.

Commentary

La divisione dei beni di famiglia tra il principe Guaimario IV e i fratelli Guido duca e Pandolfo è documentata con una cartula in cui si trovano tuttavia alcune forme del documento solenne, come il Dum, che solitamente introduce le deliberazioni pubbliche come quelle conciliari e quelle che si svolgono di fronte a un collegio giudicante, e come la circostanza che l'atto si svolge non soltanto alla presenza dei tre principi e dei giudici Amatus e Iohannes, bensì anche di fronte a plurima turba fidelium, tra cui diversi conti che partecipano attivamente all'atto in qualità di fideiussores, per conferire alla divisione la massima credibilità e pubblicità.