FISCUS+ In nomine domni nostri Iesu Christi. Quartodecimo anno principatus domni Pandolfiprinceps et decimo anno principatus domni Pandolfiprinceps eius filii gloriosis principibusprinceps, nec non et secundo anno ducatos Neapolitanorum ipsorum gloriosorum principum mense aprili, duodecima indictione. Ideoque ego Adenulfus comes Aquinensis filius bona memoriae Adenulficount comitis declaro quia ante presentia Petrijudge iudicis et aliorum testium exorta causatio inter me et vos videlicet domnum Theobaldum domini gratia abbas monasterii Beati Benedicti confessoris Christi siti in monte castrocastle Casino. Nos denique pro parte iam prefati vestri monasterii nobiscum habentes Agelchisum advocatum suprascripti vestri monasterii de terris et montibus per fines ut inferius legitur, infra cuius fines ipsi montes castro Casino esse videntur unde nos qui supra domnus Theobaldus abbas pro parte suprasctipti nostri monasterii, et erga nos habentes suprascriptum advocatum suprascripti coenobii ostensisti mihi qui supra Adenulfo comiti Longobardorum in iudicium unum praeceptum sigillatummarquis’/ducal/princely diploma pertinentem suprascripti vestri monasterii, quod relecto continetur in eo inter caetera, quomodo suprascriptis gloriosis principibus per rogum meum qui supra Adenulfi comitis, et Iohanniscount et Petricount filii quondam Landulficount comitis, et Petricount filii quondam Landoniscount comitis, qui sumus Aquinenses comitibus, ob amore Dei omnipotentis eiusque confessoris Beati Benedicti atque animarum mercedis per ipsum roboreum praeceptum concesserat et confirmaberat in prefato sancto et venerabili monasterio Beati Benedicti confessoris Christi sito in monte castro Casino, infra subscriptiones in qua monasterio suprascripto esse videtur, idest integris omnibus terrislanded possessions ipsis cultis et incultis, et montibus, et collibus, atque planitiebus, aquisrivers, aquarumque decursibusriverbed , silvisforests ac paludibusmarshes/lagoons/tombolos per his fines sicut incipit ab ipso Carnellorivers, et ascendente per aquam quae dicitur Bandtrarivers usque in rivo Siccorivers, et ascendente per eodem rivo usque in furca Sancti Martinirivers, mountains, fiscal property, textual occurrence, object, function, redistributive, outflow, allocation to churches, et inde ascendente per ipse serre, et vadit in monte qui dicitur Cisinomountains, et quomodo vadit in pesclu qui vocatur Corbarumountains, mountains, fiscal property, textual occurrence, object, function, redistributive, outflow, allocation to churches, et quomodo vadit per ipse serre et pervenit ad furcam qua vocatur Publomountains, mountains, fiscal property, textual occurrence, object, function, redistributive, outflow, allocation to churches, et directe vadit ad lacum qui vocatur Vitecusulakes et inde vadit ad Aquam Fundatamrivers, mountains, fiscal property, textual occurrence, object, function, redistributive, outflow, allocation to churches, et ascendente inde ad ipsum montem qui vocatur de Silvemountains, et quomodo vadit in capite de aque quae vocatur Rapidurivers, et quomodo ascendente in monte qui vocatur Caballumountains, et vadit directe in monte qui vocatur Rendenaria maiormountains, et inde per serras montium, et pervenit ad Rendenaria minormountains, et vadit directe per pedes montis qui vocatur Treselonemountains, et vadit in aqua quae vocatur Mellarinorivers, et quomodo salit directe in monte qui vocatur Terre Albemountains, et quomodo vadit per serras montis et pervenit in monte qui vocatur Valelucismountains, fiscal property, textual occurrence, object, function, redistributive, outflow, allocation to churches, et quomodo vadit per ipsas serras montis, et descendit ad Petram Scriptammountains, fiscal property, textual occurrence, object, function, redistributive, outflow, allocation to churches, et inde ascendit ad serras montis qui dicitur Ordicosamountains, et quomodo vadit per serras montium, et pervenit ad pesclora qui dicitur Falconarimountains, fiscal property, textual occurrence, object, function, redistributive, outflow, allocation to churches, et quomodo vadit per duos montes, ex quibus unus vocatur Spinatiusmountains et alter Porcatiusmountains, et inde ascendit ad cristas montis qui vocatur Cairamountains, et pervenit ad ipse petre super Aqua Vibolarivers, et ascendit ad collem qui vocatur Gymbirutimountains, et quomodo descendit in Quirquintulufiscal property, textual occurrence, object, function, redistributive, outflow, allocation to churches , et descendit in fossatum iuxta Sanctum Damasumfiscal property, textual occurrence, object, function, redistributive, outflow, allocation to churches et vadit directe in silice in locum qui dicitur Arcu Giczulifiscal property, textual occurrence, object, function, redistributive, outflow, allocation to churches, et qualiter pergit ad lacum qui dicitur Radeprandilakes, et qualiter vadit in Farnitulanded possessions, fiscal property, textual occurrence, object, function, redistributive, outflow, allocation to churches, et inde qualiter vadit in rivo qui dicitur Maroczerivers, et qualiter descendit in fluvio qui dicitur Carnellu, et ascendit per eodem fluvio usque ad aqua que dicitur Cosarivers, et salit per serras montis qui dicitur Sancti Donatimountains, et quomodo descendit super ipsi monticelli de Marrimountains, et vadit ad ipsi pescli qui sunt ad pede de ipso monte de Balbamountains et quomodo vadit directe per duos Leonesmountains, landed possessions, fiscal property, textual occurrence, object, function, redistributive, outflow, allocation to churches, et inde salit per ipse serre super Casalemountains, landed possessions, fiscal property, textual occurrence, object, function, redistributive, outflow, allocation to churches, et descendit per ipsum montem super ipse ville de Garelianomountains, rivers, landed possessions, fiscal property, textual occurrence, object, function, redistributive, outflow, allocation to churches, et inde vadit ad Cripta Imperatorismountains, landed possessions, fiscal property, textual occurrence, object, function, redistributive, outflow, allocation to churches, et descendit in fluvio de Garelianorivers, et ascendente per eodem fluvio usque ad priores fines una cum integris omnibus castellis, quibus sunt in dicta fines, et cum aquis, et molendinismills, et ecclesiis, ceteraque omnia infra suprascriptos fines habentur, et cetera in omni ratione, et ordine sicut ipsum praeceptum suprascripti monasterii continere videtur, quod scriptum est per Alfredumother clerics clericumother clerics et scripta roborato per superius dicti domni Pandolfi magni principis manu sua propria scripta ibidem suum nomen per litteras rubeas et ab anulis ipsorum gloriosorum principum in cera sigillato.
Title: Montecassino, Archivio Abbaziale, aula II, capsa LXVI, n. 7
Document number: 3704
Author(s): Giulia Zornetta (file creation on 2022-01-01); Giulia Zornetta (last change on 2022-01-01)
Record source: Edition
Document type: Placitum/iudicatum
Document tradition: Original
Fiscal property: Yes
Date: 1034 January
Topical date: Capua (Caserta)
+ In nomine domini nostri Iesu Christi. Nono decimo anno principatus domni Pandolfi et sextodecimo anno principatus domni Pandolfi eius filii gloriosis principibus mense ianuario, II indictione. Quemadmodum conveniens iudicis legibus de iudicio agere, nos denique Unsojudge iudexjudge una cum ceteris illustris virisassembly resedissemus in aula palatii huius Capuanae civitatis supradictorum gloriosorum principum ante eius aspectu venit Basiliusprevosts, deacons, monks egregius diaconusdeacons et monachusmonks ac prepositusprevosts seu omni modo procurator monasteriimonasteries Beati Benedictimonasteries, monks, sito intro hanc praedictam Capuanamcities, judge, assembly, monasteries, monks, witness civitatemcities iuxta platea adhibite adito porte quae dicitur Sancti Angeli, etenim eiusdem beati monasteriomonasteries, abbots, extortions by officers, fruits/vegetables, acorns, chestnuts, mills, churches, forests, rivers, riverbed, landed possessions, marshes/lagoons/tombolos, castle consituto in monte qui dicitur Casinomonasteries, castle celsior prae omnibus caeteris eius monasteriis. Ipse namque Basilius egregius diaconus et monachus ac praepositus allatis in suis manibus duabus cartae scriptis, qui cum venisset anxie gracilis voce praedicti gloriosi principi cepit intimare et dicere domine reminisce quoniam ante te et ibidem aderat Petrusjudge iudex et Agelchisiusadvocatus advocatusadvocatus eiusdem monasterii domino Theobaldus venerabilis abbasabbots eiusdem monasterii sicut ista maior legitur cartaconvenientia, ordinem fecit cum Adenulfocount, extortions by officers comitecount Aquinensiscomitatus, slave, slave labour, et ut ista alia scripta brevius legitur carta mihi guadiam dedere comitis eiusdem Aquinensis, sed iudicio Dei casus humana fragilitatis ipse iudex atque advocatus, et de testibuswitness qui inter adherant obiere, et ordines isti inroborati remansere, sed Dea gratias vestra potestas ante cuius providentia fuit, permanet benignus namque suprascriptus princeps et profetica docet vaticinatione "iusta iudicate filii hominum et alibi" iustitiam diligite qui habitatis terram, ad hac dicta prudens accomodans aures, et alia intelligentes nos vocare ad se, cepitique dicere nobis, quid tipi videtur de hiis scriptionibus, quibus ante nos ordine quo legitur fuit constituto, et Petrus iudex et Agelchisius advocatus eiusdem monasterii et de testibus qui tunc ibi aderant obiere et scriptiones istae inroboratae remanserunt. Nos vero talia auditi intra nos cogitante responsum dedimus illi valde stabile hordine in pars suprascripti monasterii exinde esse potest Deo gratias a quo vestra manet gloria de obitu illorum hic minime impeditur, quia maior est quod ordines honorum tribueret, quam cui tributur ut vos estis per quem iudices et alii honores constituti sunt, et nos qui minime iudices per nostrum iussum valemus in partibus suprascripti monasterii emittere iudicatu scriptum, et per vos roboratum; hac autem memorans gloriosus princeps audientes placuit ei praecipitque nobis, vade, et ut melius tibi videretus, ex hoc dispone et forsitan aliquid in his scriptionibus inutilis inveniens ad congruum duc, et robora illud in pars suprascripti monasterii, nos reminiscimus quia quando fuit hoc constitutum fuit dictum, ut qualiter melius absque deceptione esse poterit, ita esset scriptum et roboratum. Prelatus namque gloriosus princeps etiam cartam ipsis in nostra dedit manu et nos illis accipientes amoti ab eo notarium fecimus venire, et cartam ipsis per ordinem legere a summo usque deorsum prior continet ita
Relecto vero ipse per ordinem causastis vos qui supra domni Theobaldus abbas cum suprascripto advocato suprascripti vesti monasterii contra me qui supra Adenulfum comitem dicendo, ut postquam praecepto ipse per nostrum rogum ad partem suprascripti vestri monasterii firmato fuit postea servislave, slave labour, extortions by officers mei per meam iussionem malo ordine introissent in terris eiusdem vestri monasterii, qui sunt infra subscriptos fines quas ipse praecepto suprascripti vestri monasterii continet, et cappellassent in querquasacorns, et mela et perafruits/vegetables, et castaneaechestnuts, et terminos antiquos inde effondissent, et fruges malo ordine exinde tulissent valientes plus viginti solidis; ectiam et dicebatis ut auditi esseritis ut ego dississem habere rationem per quam mihi de ea predicta quae ipse nostro praecepto continet pertinere, inde a me querebatis pro parte suprascripti vestri monasterii audisse responsum et legem recipere, ex qua ego negavi dicendo ut servos meos taliter numquam fecissent, de illud vero unde dicebatis ego dississem ut supra habere rationem manifestam, ego in eodem iudicio dicendo quia nullam habeo rationem scriptam vel absque scriptam, per quem mihi de ea suprascripta quae ipse nostro praecepte continet pertineat vel exinde contra vos, aut contra partem suprascripti vestri monasterii ad causandum sed antequam exinde inter nos altercando legibus finem faceremus per colloquia bonorum hominum pervenimus exinde inter nos ad hanc convenientiamconvenientia, ut ego qui supra Adenulfus comes Longobardorum qui ordinem convenientiae secundum legem me vobis manifestare de integra ea omnia, quae ipso praecepto iam dicti vestri monasterii continet, et vos pro parte supradicti vestri monasterii dimitteretis, et vel assaretis mihi sacramento, vel compositione quicquid ego vobis facere debui de iam dicto vestro querimonio, ut ipsos servos meos fecissent in omni ratione et ordine qualiter hic subter leguntur, et ideo ut convenientia ista secundum legem firmata fieret convocavimus intra nos suprascriptum Petrum iudicem et subscriptos idoneos homines, qui se nobiscam interesse dixerunt sicut in lege scriptum est de convenientia, et ita fecimus et firmavimus infra nos exinde hanc convenientiae cartam, idcirco ego qui supra Adenulfus comes Longobardus voluntarie meae per hanc cartam convenientiae ordine secundum legem manifestum facio vobis qui supra domno Theobaldo venerabili abbati pro parte suprascripti vestri monasterii erga nobiscum habentes iam dictum advocatum eiusdem vestri cenobii, quia integris omnibus iam dictis terris cultis et incultis, montibus et collibus, atque planitiebus et aquis, aquarumque decursibus, et silvis ac paludibus per suprascriptas indicatas fines, caeteraque omnia quae in ipso praecepto suprascripti vestri monasterii continentur legibus suprascripti monasterii sunt perinentes per iam dictum praeceptum et per aliis rationibus, eiusdem vestri monasterii et suprascripto precepto in omnibus, quae continet veritoso sunt, et mihi ipsa omnia suprascripta, vel ex ipsa nulla pertinet per quavis ratione vel humanum ingenium scriptum, vel absque scriptum, et obligavi ego qui supra Adenulfus comes Longobardus me et meos heredes vobis qui supra domno Theobaldo venerabili abbati et ad successores vestros, quatenus amodo et semper ego et meos heredes taciti et quieti maneamus de integra ea omnia suprascripta de quibus me vobis ut supra manifestavi ut non queramus contra vos, vel contra successores vestros seu contra partem suprascripti vestri monasterii de ipsa omnia integra, vel de aliquid ex ipsa causare vel contendere in quibuscumque modum et omnibus temporibus, quibus ego vel meos heredes tenuerimus de comitato ipso Aquinense tacitis et quietis exinde faciamus manere vobis et ad successoribus vestri et ad partem supradicti vestri monasterii omnibus hominibus, quibus habitantes vel manentes sunt vel fuerunt intra predictos comitatus fine et insuper amodo, et semper ego et meos heredes tacitis et quietis exinde faciamus esse et permanere omnibus illis hominibus et partibus, qui pro parte vel datum meum aut de meos heredes seu pro parte vel datum supradicti quondam Adenulfi comitis, qui fuis genitor meus contra vos vel contra successores vestros seu contra partem suprascripti vestri monasterii de integra ea omnia suprascripta vel de aliquid ex ipsa causari vel contendere quesierint, et vos qui supradomini Theobaldus venerabilis abbas pro parte suprascripti monasterii cum consensu fratrum monachorum eiusdem vestri monasterii et erga vobiscum habentes suprascriptum advocatum eiusdem vestri coenobi per eandem convenientiam dimisistis et relaxastis mihi qui supra Adenulfo comiti a Langobardo integro sacramento vel compositione, quame ego vobis pro parte iam dicti vestri monasterii facere debui de iamdicto vestro quaerimonio, et obligastis vos et successores vestros illud removeri quesiritis quinque libras aurei pena vos vel successores vestros componere obbligastis mihi vel ad meis heredibus. Si autem ego sui supra Adenulfus comes vel meos heredes hanc cartam convenientilae de quibus continet aliquando per qualicuque ingenium removeri quaesierimus, et non compleverimus vobis vestrisque successoribus ea omnia qualiter perlegitur, mille libras auri purissimi penam me vel meos heredes componere obligo vobis qui supra domino Theobaldo venerabili abbati vel ad successores vestros, et haec carta convenientiae de quibus continet qualiter secundum legem stare potest, firma permaneat, et taliter ego qui supra Adenolfus comes Langobardus qualiter mihi congruum fuit, et inter nos convenit secundum legem feci, et te Petrum notarium scrivere rogavi Capua, et alia sic die dominico, quarta die stante mense aprili, duodecima indictione rogaverunt Adenulfus comes filium quondam Adenulfi comitis, et Iohanne comes filius quondam Landulfi comitis, et Petrus comes filius quondam Landonis comitis his omnibus comitibus Aquinensibus, et Landenulfuscount comes filius quondam Landonicount comes, qui dicitur Caputu guadium dederunt nobis Basilio diacono et monacho atque praeposito, ergo nos habendo Agelchisium advocatum ipsi omnes prenominati, et fideiussores nobis posuerunt Atenulfumcount, witness comitem Iserniensemcomitatus et Landonemcount, witness comitem Caiactiensemcomitatus, ut manifestent se illi et faciant manifestare ipse Iohanne comes, Petrum germanum suum, et ipse Landenulfus comes, Guidonemcount germanum suum, quemadmodum dixerit ipse domnus Pandolfus glorosus princeps per rationes et obbligationes et pena, sicuti ipse gloriosus princeps dixerit. Et si hoc non compleverint, obligaverunt penam trecentos solidos bizanteos explete vero ipse scriptiones legendo, prima comparuit nobis ipsa alia; et incongrua esset scripta, quia non legitur quo ordine illi deberent illi se manifestare et concludere tamen sensus ex ea portat et ut ipse gloriosus princeps ut supra a nobis precepit, ut sic esset ordinatum, ut nullam deceptionem vel impedimento inde essent in parte suprascripti monasterii, et etiam in ipsa sequente scriptio legitur sic esset illi manifestati, ut ipse gloriosus princeps diceret et penam poneret. Idcirco nunc scribere precepimus ut ipsis nominati Adenulfus, et Iohannes, et Petrus, et Landenulfus comitibus, et Petrus ipse germanus filius Iohannis comitis, et subscripto Guido germanus suprascripti Landenulfi comitis, et eorum heredibus per suprascritam guadiam, et iam dicti fideiussores pro eorum heredibus filii modo per se alia subscriptione non firmant in parte suprascripti monasterii ut supra de ipsa diximus guadiam taciti, et quieti maneant illi et heredes eorum de suprascriptis terris cultis et incultis, et montibus, et collibus, et planitiebus, et aquis, et de ipsis aliis rebus sicut ipsa prior scriptio continet suprascripti domini Theobaldi venerabili abbati, et ad successores suos seu suprascripti monasterii vel illorum qui pro parte eiusdem monasterii seu vice et dominatione inde contendunt, ut per nullum ingenium scriptum ipsis omnes comites vel eorum heredibus, aut quispiam procerum parte vel datum, seu vice de ipsis vel ex ipsis terris cutlis et incultis, et montibus, et collibus, et planitiebus, et aquis, et de praedictis aliis rebus quemadmodum ipsa prior scriptio contines causare vel contendere non querat quocumque tempore, et si illud removere quesierint et complere noluerint illi vel eorum heredibus mille libras aurei purissimi pena ipsi ones praenominati comites et suorum heredibus componant suprascripto domino abbati vel ad suos successores, seu parte suprascripti monasterii vel ad suos successores, seu parte suprascripti monasterii vel illorum, qui pro eorum vice, et dominatione talia querunt, et omnia suprascripta per compleant per suprascriptam guadiam, et iam dicti fideiussores vel pro heredibus eorum pignerandum si expedit ipse Basilius egregius diaconus et monachus ac praepositus, seu alius prepositus vel auctor seu procurator praefati monasterii praedictus Atenulfus et Landonem comitibus fideiussores vel eorum heredibus rebus eorum usque ad legem de hoc iterum ob futuris temporibus memoriam recordandum ex iussione ac praefatae gloriosae potestatis iudicamus Unso iudex, ut in omni tempore de ipsis omnibus terris cultis et incultis, et montibus, et collibus, et planitiebus, et aquis, et de ipsis aliis rebus quemadmodum ispa prior scriptio continet securus et illesum maneat praedictum monasterium et eius abbas ipse domnus Theobaldus venerabilis abbas, vel suos successores, atque qui exinde pro eorum vice, et dominatione contendit absque omia adversa ipsorum omnibus comitibus, et de coram heredibus etiam hunc nostrum a suuprascripto glorioso principe iussu iudicatum in parte suprascripti monasterii exinde emisimus, quem tibi Petronotary notarionotary scribere praecepimus locus + Signi notarii. + Unso iudex. + Ego Iaquintus.witness + Ego Lictofreduswitness.
Keywords: abbots, acorns, advocatus, assembly, castle, chestnuts, cities, convenientia, count, deacons, extortions by officers, forests, fruits/vegetables, judge, landed possessions, marquis’/ducal/princely diploma, marshes/lagoons/tombolos, mills, monasteries, monks, notary, other clerics, prevosts, princeps, riverbed, rivers, slave, slave labour, witness.
Editions and document summaries: Gattola 1734: 132-135; Leccisotti 1974: 363, n. 7.