FISCUS
+ In nomine Domini, tertio anno imperii domini nostri Ottoni imperatori semper augusto et octabodecimo anno principatus Paldolfiprinceps gloriosi principis, et duodecimo anno principatus domni Landolfiprinceps magni principisprinceps filius eius, mense martio, duodecima indictione. Ideoque nos hi sumus Audoaldocount comesprinceps filius bonae memoriae Aldemariicount comitis et Aldemariicount comes fiulius quondam Audoaldi comiti clarefacimus quoniam Petrusprevosts, priests venerabilis sacerdospriests atque praepositusprevosts monasteriimonasteries Sanctae Mariaemonasteries, slave, slave labour, census, public exactions, servitium, datium, tolls, exemption, landed possessions, bridges/pontoons, churches, roads, quae constructa est in loco qui dicitur Cinglamonasteries, una cum Landulfusadvocatus, count comiti advocatoremadvocatus ipsius monasterii ante Audoaldum judge imperiali iudice, cui commissa est iudicia ad iudicandum ab ipso invictissimo imperatore, et ante Adericusgastaldus/vicegastaldus, judge gastaldeusgastaldus/vicegastaldus et iudex et alios plures idoneos nobilioresassembly homines Beneventanaeassembly, cities, judge civitatiscities habitantibus, excitaverunt causaciones adversus nos dicentes ut contrassemus ad partem ipsius monasterii ipsis rebuslanded possessions de supradicto loco Cenglalanded possessions, fiscal property, textual occurrence, mention, et de Ailanelanded possessions, fiscal property, textual occurrence, mention, et de montemountains Sancti Bitimountains, fiscal property, textual occurrence, mention, et de Airanolanded possessions, et de Sancto Archangelolanded possessions, fiscal property, textual occurrence, mention, et de Lactianicolanded possessions, et Brellanicolanded possessions, et Sepezzanolanded possessions, fiscal property, textual occurrence, mention, qui sunt in pertinentia de ipso comitatocomitatus nostro Alifanocomitatus, landed possessions, fiscal property, , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , textual occurrence, mention, quae sunt infra fines de ipse scriptiones atque praeceptora ipsius monasterii, quod ipse praepositus cum iam dicto suo advocatore nobis ad legem ostenderunt, et coram ipsis iudicibus et nobilioribus hominibus nobis relectae fuerunt. Prima scriptione manifestacionisbreve/memoratorium erant continente quomodo Iohannespriests, prevosts presbyter atque prepositus ipsius monasterii antecessore eorum definitionem fecerat mecum qui supra Audoaldo comite et cum supradicto Audoaldo comite genitore meoque Aldemarii comiti de ipsis rebus de supradicto loco Cengla, quae sunt peciae duae. Prima pecia ex ipsis rebus in qua ipsa ecclesia Sanctae Mariae constructa est, habebat haec fines: de prima parte fine serra de monte qui dicitur Eremonio; de secunda parte fine flubiorivers qui dicitur Eterivers, et descendente per eodem flubio Ete usque in flubio Bulturnorivers, et qualiter vadit per ipso flubio Bulturno usque in rivo Cerbaturivers; de teria parte fine predicto rivo, et trabersante directe per montes seu balles, et vadit usque ad iam dicta serra de predicto monte qui dicitur Eremoniomountains. Secunda pecia ex monte in qua ecclesiachurches Sancti Bitichurches, landed possessions, fiscal property, textual occurrence, mention constructa esse videtur: de prima parte fines nita de Iserniense; de secunda parte fine predicto flubio qui dicitur Ete et fine rivo qui dicitur Pentimosorivers, et ab inde directe per Toralanded possessions et balles iam dicti monasteri, usque ad praedictor fines de Iserniensis; de teria parte fine praedicto flubio Volturno. Et erat scripta ipsa scripcione ipsius monasterii per Petrusother clerics, notary clericus et notarius et bene a testibus roborata. Secunda scripcione manifestacionis erat continentem quomodo pars ipsius monasterii definicionem fecerat mecum qui supra Audoaldo comite et cum iam dicto Audoaldo comite genitore meoque Aldemarii comiti de ipsis rebus praedicti monasterii ex iam dicto loco Cengla per supradicti finis, et erat scripta ipsa scripcione per Drogonem clericum et notarium atque scriba, et bene roborata testibus. Ipsa tertia scripcione erat continentem quomodo ego ipse Audoaldo comite pro parte mea et pro parte et vice supradicti Audoaldi comiti consobrino fratre meo atque genitor meoque Aldemarii comiti quam et pro parte Aldemarii comiti nepoti nostrorumque Audoaldi et Audoaldicount comitibus atque consobrino fratre meoque Aldemarii comiti definicionem feceram cum supradicto Iohannes presbiter atque praepositus praefati monasterii Sanctae Mariae de tribus pecie de terris de finibus Alife comitato nostro, in hoc ordine velut hic subter legitur. Prima pecia ex eadem terra declarabat esse ad ponte qui dicitur Orolunibridges/pontoons propinquo ecclesiae Sancti Mauribridges/pontoons, churches, roads habentes fines ab uno latere et uno capite fine vie publiceroads; et ex alio latere fine terra meaque Audoaldi comiti et de supradictis meis consortibus; alio caput fine rivo; et erat ipsa pecia ex ipsa terra tantum in longitudo quantum in latitudo. Secunda pecia ex praedicta terra esse videtur in locum qui dicitur ad Plunzanulanded possessions, in qua ecclesia Sanctae Mariae constructa esse videtur, et erat continentem haec fines de ambas latera et uno capite fine vie et alio capite fine monte; de tertia parte fine eadem via publica quae est strata et silice; de quarta parte fine via et terra unde via fuit unde in aliquantulum tandem via decernebat, sicut termiti exfinabat et perexiente usque in vie Bofurce, et trabersante eadem vie et perexiente ad iam dicutm montem et terra quae fuit Allonilanded possessions, quae tandem retinebat Iaquintolanded possessions. Unde pars ipsius monasterii cum eo causaciones abuerat et de ipse duabus pecie ex terra, idest de ipsa una pecia ex terra quae dicitur de Ponte Horolum et de ipsa alia pecia quae dicitur ad Plunzanu, dederat exinde nobis supradictorum Audoaldi et Audoaldi comitibus et supradicti Aldemarii comiti nepoti nostro pars ipsius monasterii per convenientiae ordine iuxta legem integram medietatem; et de ipsa tertia pecia ex terra de supradicto loco Brellanico dederat exinde nobis pars ipsius monasterii per convenienciae ordine iuxta legem ducenta modia ex terra in Allanetu ad possessione nostra et de nostris heredibus velut per omnia ipsa nostra carta convenienciae continet quod inde aput nos firmatam retinemus et alia quibus in ipsa scripcione continere videbimus, et erat scripta per Petrus clericus et notarius, et bene a testibus roborata. Quarta videlicet scripcione memoratorium erat continentem quomodo pars ipsius monasterii coniunxerat se ad legem in sacratissimo Beneventano palatio cum Baruso, qui et Anseberto vocabatur, commorante de finibus Alife, filii quondam Traseberti, de una pecia de terra praedicti monasterii in loco Lactanica, in qua ecclesia Sancti Columbanichurches, landed possessions constructa esse videtur, et erat continentem per haec fines: de una parte via quae venit de ipsa strata et pergit ad predicto flubio Bulturno, qui decernit inter haec terra et terra monasterii Sancti Benedictichurches, landed possessions; ab alia parte fine limite qui decernit inter haec terra et terra de Alifani; de tercia parte fine praedicta strata, qui decernit inter haec terra, et terra praefati monasterii; de quarta parte fine praedicto flubio Bulturno. Et erat scripta eadem scripcione memoratorii per Petrus clericus et notarius, et bene a testibus roborata. Quinta scripcione erat continentem quomodo ego ipse Audoald comes causacionem habueram cum pars ipsius monasterii de terris de supradicto loco Sepizzano, et manifestaberam me exinde ad pars ipsius monasterii per haec fines: de prima parte fine via quae pergit per vicum ad ipsum Toranum; de secunda parte fine alia via quae vadit circa Rabe et pergit ad ecclesia Sancti Angelichurches; de tercia parte fine via quae est ipsu Torum; de quarta parte fine alia via quae vadit et coniungit se in ipsa via quae est prioras fines, absque viginti modia de terra quam ego exinde residebam et ad meam retinebam potstatem. Et erat scripta eadem scripcionem per supradictum Petrus clericus et notarius, et bene a testibus roborata. Uno ex ipsa praeceptoramarquis’/ducal/princely diploma legebatur quomodo domnus Sichenolfusprinceps Dei providencia Langobardorum gentis princeps concessert in praefato monasterio Sanctae Mariae hoc est omnes res puplicalia quem pars palatii pertinere videtur sibe per famulos suos vel per qualiscumque modum infra as fines de his dictis curtibuscurtes pertinentivus iam fati coenovii. Prima curte in quo sanctum monasterium constructo est, sicut incipitur per montes Eremonio vocantes et ab inde vadit in flubio Ete, et per eodem flubio sicut pergitur ad rivo quae nunc dicitur Cerbaro, et per praedicto rivo ascendentes per montes vestrique coenovii, et sicut pergit in monte Ermonio. Alia namque curte et montes in qua cacumine eius constructa ecclesia Sancti Biti, huius finis est: de prima parte a parte Iserniensis fine flubio qui dicitur Sabarivers, et ab inde sicut incipit et vadit per terraslanded possessions, fiscal property, textual occurrence, mention, function, exceptive, fiscal reserve quae pertinui dominae Adelghisae quae nunc nostri palatii pertinet, et sicut directe vadit per fines de aliorum hominum usque in rivo qui Pentemusu dicitur, et ab inde vadit per pedes de ipso Morretellumountains usque in predicto flubio Ete, et sicur pergit per eodem flubio Ete usque ad Bulturno flubio, et sicut ascendit per eodem flubio Bulturno usque in rivo Cutarurivers, et per eodem rivo ascendit per montes et vadit usque in praedicto Saba flubio, et bene erat ab anulis bonorum praeceptorum sigillatum. In secundo precepto legebatur quomodo domnus Grimoaldprinceps Dei previdentia Beneventane probinciae princeps concesserat in praefato monasterio Sanctae Mariae omnes curtes et territoria, servos vel ancillas, scriptiones seu praecepta, cum omnibus suis continentiis, ut securiter in perpetuum ea omnia possiderent pars praefati coenovii eiusque rectoribus ut nullum censumcensus, exemption vel dationemdatium, exemption quocumque adveniente tempore pars reipublicae vel cuicumque personae persolberent, ut nullus princeps, dux, marchio, comes, gastaldeus, iudex, sculdhais, magna seu parba persona aliquid exinde invadere aut minuari praesumerent, et nulla iudicalia nec fiscalia quispiam querat habere in hereditates, ac servos seu liberos homines qui in rebus praedicti coenobii habitaberint per diversis suis locis, et ut non darentus censum nec dationes, nec escaticum, nec siliquaticum, nec portaticum, nec plateaticum, neque casaticumtolls, exemption cuicumque personae pro parte republici, et nec ad vigilias civitatis neque ad iudicium invitis, seu sponte ante cuiuscumque persone vadant nisi ante abbatissa seu praepositus vel qui ab eis fuerint, et ab anulis bonorum praeceptorum erat sigillatum. In tertio praeceptoimperial/royal diploma repperentem invenimus quomodo Ludovicusemperor/king gratia Dei imperator augustus concesserat in suprascripto monasterio ut ab illis diebus et deinceps nullus princeps, dux, marchio, comes, gastaldeus, iudex sculdhais, magna parbaque persona, censum, dacionemve abbatissae eiusdem ecclesiae quocumque modo tollere audeant, et neque iudicalia neque discalia, neque escaticum, neque erbaticum, neque siliquaticum, neque portaticum, neque plateaticum, neque caseaticum ab hominibus vel territoriis in quibuscumque locis rebus ipsius ecclesiae fuerint querant tollere, set perpetuis temporibus abbatissa seu praepositus ipsius ecclesiae in sua potestate habeant. Nam servos eiusdem ecclesiae quam etiam liberos in territoriis eiusdem ecclesiae habitaberint, iudicare atque ab eius exigere eaque propter non deberent, et alia quibus in eo legebatur, et bene ab anulis bonorum praeceptorum sigillatum. Quarto praecepto erat continentem quomodo Paldolfusprinceps domini gratia princeps concesserat in monasterio puellarum Sanctae Dei genitricis et virginis Mariaemonasteries, nuns/sanctimoniales, servitium, datium, exemption, slave, slave labour situs foras Capuanacities, monasteries civitas iuxta porta Sancti Angeli omne serviciumservitium, exemption, vel dacionem, vel imperacionem, quae parte reipublicae in eodem monasterio imponere voluerint aut potuerint ad omnes illos hominibus liberos vel servos qui in rebus praedicti monasterii habitaberint, et ut nullus comes, aut iudex, vel sculdhais, aut qualiscumque alius homo de sub sua dicione videlicet de comitato Tianocomitatus, et comitato comitatus, et comitato Bulturnensecomitatus, et comitato Calinulocomitatus, et comitato Suessanocomitatus, et comitato Benafranocomitatus, et comitato Alifanocomitatus atque Telesinocomitatus auderent aut praesumerent iudicare, aut quasliber violentias facerent de qualiscumque causaciones aut intenciones, aut alia qualibet causas af hominibus liberos servos qui in rebus eiusdem monasterii habitaberint; idest qui in has terris et curtibus iamdicti monasterii in curte et terris de Cingla et in curte et terris de Ailane, et prata et in curte de Airano et de Sancto Archangelo, et in curte et terris de Sancto Columbano in finibus Alifane, et in curte et terris de Brellanico et Delectanico, et in curte et terris de Sepizzano, et alia quibus in eodem praecepto legebatur, et bene erat ab anulis bonorum praeceptorum sigillatum. In quinto praecepto legebatur quomodo domnus Ottoemperor/king imperator augustus concesserat in prefato monasterio Sanctae Mariae omnes res et proprietates suas, quas antiquitus ipsum praedictum monasterium, quod in locum qui Cingla vocatur constructum fuerat, sive per preceptoria seu per quascumque scripciones et monimina cartarum possederat, ut nullus duc, princeps, marchio, comes, vicecomes, gastaldesu nullaque nostri regni magna aur parba persona deinceps ipsum monasterium, seu abbatissa aut eiusdem sanctaemoniales inquietare aut molestare, aut de eorum propriis et ecclesiae sine legali iudicio disvestire, aut ab aliquibus tam servis quam liberis super res ipsius ecclesiae residentibus vel eas laborantibus aliqua tributa, daciones, pensiones, vectigaliapublic exactions, exemption quemliber puplicum exequium exigat, et alia quibus in eodem praecepto legebatur, et bene erat ab anulis bonorum praeceptorum sigillatum. Cumque nos superius dicti comitibus Audoald et Aldemari ipsas scriptiones et praedicta praeceptora praefati monasterii taliter relegentis atque continentis audivimus et agnobimus quomodo ipse scripciones et iamdicta praeceptora praedicti monasterii bonae et veritosae essent, et ille vel illas contradicere non poteremus, medium nostri adessent superius dictis iudicibus et praedictis idoneis nobilioribus hominibus qui causam ipsam ad convenienciae ordinem inter nos producere querebant ut melius essent, quod nos inde ad partem eiusdem monasterii ex ipsis rebus ex iam dictis locis per supradictum finis manifestaremus per convenienciae ordinem iuxta legem, quam inde ad compositionem aut ad periurium perveniremus quae nobis et ipsius Petri venerabilis sacerdoti atque praepositi praefati monasterii et ad ipso eius advocatore obtime faciendi esse se comparuit. Denique reminiscente nos eorum quae in lege Langobardoum per pars ecclesiarum de conveniencia scriptum est, ideo iuxta institutionem eiusdem legis interessent vocabimus supradictis iudicibus et iam dictis idoneis nobilioribus hominibus ut hoc quod inter nobis ordine convenienciae iuxta legem faceremus omni tempore firmum stabilemque maneret, et dum praedictis iudicibus et idoneis nobilioribus hominibus interfuissemus. Ideoque firmabimus inter nobis hanc convenienciam iuxta eandem legem. Quapropter nos qui supra Audoaldus et Aldemari comitibus, ideo dum nobis congruum esse videtur, bonae etenim nostrae voluntatis ante supradictis iudicibus et idoneis nobilioribus hominibus per hoc videlicet scriptum per convenienciae ordinem iuxta legem manifestabimus nos tibi eidem Petri venerabili sacerdoti atque praeposito et ad ipso tuo adbocatore ut aliquando tempore nos neque nostris heredibus vobiscum, neque cum vestris successoribus neque cum parte vestae prefatae ecclesiae, neque cum eius rectoribus de supradictis rebus ex iam dictis locis intrae praedictos fines causare aut contendere nullatenus poteremus, neque per testes neque per monimen neque per nullam quamliber inventa racione absque illut, quibus exceptamus nam de aliis omnibus rebus ex iam dictis locis infra praedicte finis. Nos autem exinde vobis manifestabimus ad partem praefati monasterii, simulque et manifestabimus nos vobis per convenienciae ordine iuxta legem ad partem suprascripti coenovii de hos servosslave, slave labour praedicti monasterii Iohannes Birinislave, slave labour, et Bobislave, slave labour filius Guandislave, slave labour, et Lucianoslave, slave labour filius Martinislave, slave labour, priests presbiteri, et Iohannesslave, slave labour filius Leonisslave, slave labour, et Corboslave, slave labour filius […], et Kalendoloslave, slave labour filius […] ut de illorum personibus neque de persones mulierum illarum, neque de filiis filiarum illarum, neque de causas eorum causare aut contendere non deberemus, neque aliis famulis vel famulae praedati coenovii. Pariterque ordine convenienciae iuxta legem manifestavimus vobis ad partem suprascripti monasterii ut aliquando tempore nec nos neque nostri heredibus non iudicemus neque iudicare faciamus, nec liberos, nec servos, qui in rebus praefati monasterii ordinati fuerint ad residendum, et nec portaticum, neque plateaticum, neque nullum censum, nec daciones illorum tollamus, aut tollere permittamus, et si forsitan quiscumque ex nostra dicione ex eis iudicaberint absque nostra voluntate, unde nos ausi fuerimus iurare ad partem praedicti monasterii ad sancti Dei evangelia secundum legem dicendum ut per nostram demandationem neque per nostram voluntatem exinde non iudicassent soluti ex inde maneamus a parte praefati monasterii et de illum hominem qui sub nostra dicionem est, et exinde iudicaberint ut beram legem exinde iudicemus ad partem praefati coenovii et ad eius rectoribus de quibus ordine convenienciae iuxta legem guadia vobis dedimus nos qui supra Audoaldus et Aldemaris comitibus, et mediatores vobis posuis nos ipsos et ego supradictus Audoaldus comes media vobis posui Chottonemintercessory, gastaldus/vicegastaldus gastaldeum filium Theudericigastaldus/vicegastaldus, qui fuit gastaldeo, et Adelferiiintercessory, count comes filius quindam Audoaldicount comiti, et ego ipse Aldemarii comes mediam vobis posui Truppoaldintercessory et Dauferiiintercessory germanis filii Truppoaldi li hoc tinore ut si aliquando tempore nos aut nostris heredibus de supradictis rebus ex iam dictis locis infra suprascripte finis per quacumque inventa racione cum parte praefati coenovii vel cum eius rectoribus, absque illut quibus supra exinde exceptabimus, aut si deipsis hominibus liberi vel servi, qui in ipsis rebus praedicti monasterii resederint iudicaberimus, aut iudicare permiserimus qualiscumque homo qui sub nostra fuerint dicione, aut si de ipsis servis vel ancillae praefati monasterii causare aut contendere praesumpserimus, aut sit de liberi vel servi qui in rebus praefati monasterii resederint aliquid de causa illorum tulerimus aut tollere permittimus, aut si hanc convenientiam qualitercumque retornare vel remobere quesierimus. Ideo ante omnia mille solidos constantinopolitanos singulos ad singulos, tam nos qui supra Audoaldus et Aldemarii comes tibi quam et nostris heredibus vobis supradicto Petri venerabili sacerdoti atque praepositi quam et ad vestris successoribus seu ad partes suprascripti monasterii et ad eius rectoribus per convenientiae ordinem iuxta legem penam componere obbligamus, et in antea omni empore exinde per invitis taciti permaneamus ad partem eiusdem monasterii et adversus eius rectoribus, et per invitis exinde tacere faciamus omnes homines qui pro parte de nostro datu aut de supradictis genitoribus nostris ex praedictis rebus ex iam dictis locis, infra praedicte finis vobiscum aut cum vestris successoribus causaberint absque de illut quibus supra exinde exceptavimus et per invitis ea quae perlegitur vobis, vestrisque successoribus adimplere debeamus in omni racione, et ordine velut supra legitur per eadem guadie , et nos ipsis atque praedictis mediatoribus, et pena obbligata, et tam nos ipsis qui supra comitibus quam et nos supradictis mediatoribus ante posuimus ad partem suprascripti monasterii et ad eius rectoribus ad pignerandum omnia causa nostra legitima et inlegitima sine calumniis usque ad legem. Quam te Drogoother clerics, notary clericusother clerics et notariusnotary taliter scribere rogavimus ss. benev. Ego qui supra Aldericus me subscripsi. Ego Landolfus. + Ego qui supra Audoaldus imperialis iudex. + Ego Potowitness. + Ego Haideraduswitness.
Title: Montecassino, Archivio Abbaziale, aula II, capsa CIV, n. 1
Document number: 3724
Author(s): Giulia Zornetta (file creation on 2022-02-21); Giulia Zornetta (last change on 2022-02-21)
Record source: Edition
Document type: Convenientia
Document tradition: Original
Fiscal property: Yes
Date: 980 March
Keywords: advocatus, assembly, breve/memoratorium, census, churches, cities, comitatus, curtes, datium, exemption, gastaldus/vicegastaldus, imperial/royal diploma, landed possessions, marquis’/ducal/princely diploma, monasteries, mountains, notary, other clerics, prevosts, priests, princeps, public exactions, rivers, roads, servitium, slave, slave labour, tolls.
Editions and document summaries: Gattola 1734: 94-97
Bibliography: Bloch 1986: 248; Cielo 2012: 61; Di Muro 2007: 14-15, 22-23