FISCUS
In nomine Domini salvatoris nostri Iesu Christi Dei eterni. Iordanusprinceps, marquis/duke divina ordinante providentia Capuanorum princepsprinceps petitioni dilecti sui clementer favet. Igitur fidelium nostrorum presentium ac futurorum noverit multitudo, qualiter per interventumintercessory Gaitegrimmeintercessory, principissa, marriage principisseprincipissa uxorismarriage mee dilecte concedimus et confirmamus monasteriomonasteries Beatissimi Benedictiexemption, monasteries confessoris Christi quod situm est in Monte castro Casinovillages/settlements, ubi sanctissimum ac benerabile corpus eius humatum est, in quo nunc, Deo tuente, domnus Desideriusabbots, personal rank reverentissimuspersonal rank abbasabbots preesse videtur, ad possessionem prefati monasterii et predicti domni abbati eiusque successorum atque rectorum integras omnes res ac possessiones per subscriptas fines indicatas, qualiter inferius declarantur. Ob recordationem etiam et nostram eternaliter stabiliendam concessionem et confirmationem, hos nostre firmitatis apices pro amore omnipotentis Dei eiusque confessoris patris Benedicti et ob redemptionem anime mee fieri iussimus, quibus omnino sanccimus et perpetualiter habendum mandamus, ut amodo et semper ipsum prefatum venerabile monasterium Beatissimi Benedicti et ipse domnus Desiderius abbas eiusque successores secure, libere et quiete habeant et possideant integras omnes terras cultas vel incultaslanded possessions, montesmountains, colles ac planities, aquas aquarumque decursusrivers, silvasforests ac paludesmarshes/lagoons/tombolos cum omnibus illarum continentiis et pertinentiis per has finesfines: sicut incipit a fluviorivers qui dicitur Carnellusrivers et ascendit per aquamrivers que dicitur Bantrarivers usque in rivum Siccumrivers et qualiter ascendit per ipsum rivum usque in furcam Sancti Martini et ascendit per serras et vadit in montemmountains qui dicitur Cisinomountains et inde qualiter vadit in plescum qui vocatur Corvarium et qualiter vadit per ipsas serras ad furcam qui dicitur Pumblo et directe pergit ad lacumlakes qui vocatur Vitecosumlakes et inde vadit ad Aquam Fundatam et ascendit in montemountains qui dicitur de Silemountains et quomodo vadit in caput aque qui dicitur Rapidusrivers et inde sicut ascendit in montemountains qui vocatur Caballusmountains et vadit directe in montemountains qui vocatur Rendenaria maiormountains et inde per serras montium pervenit ad Rendenariam minoremmountains et inde qualiter directe vadit per pedes montium qui vocantur Freselona et vadit in aquamrivers que dicitur Mellarinorivers et descendit per eandem aquam cum utrisque ripis et vadit in parietibus de Valneara et inde vadit per locum qui dicitur Anglone et inde ascendit ad furcam que dicitur Ballis Luce et quomodo vadit per ipsas serras montium et descendit ad Petram Scriptam et inde ascendit ad serras montis qui dicitur Ordicosa et quomodo vadit per serras montium et pergit ad plescora qui dicitur Falconari et quomodo vadit per duos montes quorum unus Spinacius et alter Porcacius vocatur et inde qualiter ad cristas montismountains qui vocatur Cairamountains et pervenit ad petram super aquam Vivolam et inde ascendit ad collem qui vocatur Gimberuti et descendit in Quirquitulum et descendit in fossatum iuxta Sanctum Damasum et vadit directe in silicem in loco qui dicitur Arcus de Gizzoli et qualiter pergit ad lacumlakes qui dicitur Radeprandilakes et qualiter vadit in Fartitum et inde in rivum qui dicitur Maroczerivers et qualiter descendit in ipsum fluviumrivers Carnellumrivers et per eundem fluvium ascendit ad aquamrivers que dicitur Cosa riverset qualiter ascendit per serras montismountains qui dicitur Sancti Donatimountains et quomodo descendit super monticellosmountains de Marrimountains et vadit ad ipsos pescos qui sunt impede montismountains de Balvamountains et qualiter vadit directe per Duos Leones, et inde ascendit per serras super Casale et descendit per ipsum montem super Villas de Gariliano et inde vadit ad Criptam Imperatoris et descendit in fluviumrivers Garilianumrivers et sic per eundem fluvium ascendit usque ad priores fines, una cum integris omnibus castellisfortifications, vicisvici, domibushouses, ecclesiischurches, molendinismills, aquisrivers ceterisque omnibus que infra ipsos predictos fines habentur. Concedimus etiam et confirmamus eidem monasterio inclitum castellumfiscal property, textual occurrence, object, function, redistributive, outflow, iure proprietatis/pleno iure, castle cum ipsa rocca que dicitur Bantra fiscal property, textual occurrence, object, function, redistributive, outflow, iure proprietatis/pleno iure, castlecum omnibus suis pertinentiis. Simul et concedimus et confirmamus ecclesiamfiscal property, textual occurrence, object, function, redistributive, outflow, iure proprietatis/pleno iure, churches et castrumfiscal property, textual occurrence, object, function, redistributive, outflow, iure proprietatis/pleno iure, fortifications qui dicitur Sancti Urbanifiscal property, textual occurrence, object, function, redistributive, outflow, iure proprietatis/pleno iure, fortifications, churches et cum omnibus que intra hos finesfines continentur: prima finis incipit a loco qui dicitur Columnelle, inde qualiter vadit in Sangrum et qualiter directe descendit in in Iuniperitu et qualiter ascendit in montem Longum et qualiter vadit in serram montis qui nominatur Acirum et qualiter vadit in serram montis qui dicitur Ianula et qualiter descendit in vallem que dicitur Bona et qualiter descendit in fossatum qui dicitur Landonis et qualiter directe descendit in aquam Vivam in rivo Molli et qualiter vadit ipse rivus Mollis et transit immemora et qualiter directe vadit in monumenta ad Ponticellam et quomodo vadit in ipsa iunctura de rivo Nigro in Melfe et qualiter in fontanam de Casa Silveri et quomodo retornat ad Sanctum Martinum et qualiter vadit in rivum Nigrum et quomodo ascendit per eundem rivum Piscarolam et qualiter vadit in Castelluczum et ascendit in fossam de Alveto et quomodo vadit in Civitellam et inde in fossam maiorem et qualiter vadit per Torellam in furcam de Rio et inde in Petram Guidorum et qualiter vadit per ipsas serras usque predictas Columnellas que est prior finis. Concedimus quoque et confirmamus predicto sancto monasterio castrumfiscal property, textual occurrence, object, function, redistributive, outflow, iure proprietatis/pleno iure, fortifications qui dicitur Vicum Albumfiscal property, textual occurrence, object, function, redistributive, outflow, iure proprietatis/pleno iure, fortifications cum omnibus rebus ac possesionibus, que infra hos finesfines habentur: prima finis est collis que dicitur de Brocco, inde qualiter vadit ad ecclesiam Sancti Viti et exinde in ipsum Carnellum et inde in pescum qui dicitur de Dominico et qualiter vadit in Capraricam et exinde in fossam maiorem et qualiter revolvet ipse mons de Alveo in ipsam civitatem et descendit in loco qui dicitur Fossa de Gise et exinde descendit in ipsum Castelluczum et qualiter vadit in piscarolam becclam et inde sicut vadit in rivum Nigrum et qualiter per ipsum rivum vadit ad Roboriccium et inde ad ecclesiam Sancti Martini et pervenit in ipsum Pinum et inde in rivum de Sclavi et exinde sicut pervenit in ipsum Carnellum et abinde sicut vadit in predictam collem de Brocco ubi est prima finis. Simul et concedimus et confirmamus prefato monasterio integram decimam partem que dicitur Atinevillages/settlements sita in comitatucomitatus Cominensicomitatus cum integra decima parte de omnibus rebus ac possessionibus que exinde sacro nostro Palatio pertinet.fiscal property, textual occurrence, object, function, redistributive, outflow, iure proprietatis/pleno iure Concedimus etiam et confirmamus prefato monasterio integras omnes res ac possessiones Magipertiproperty of persons without heirs, quas ipse quando optulit prefato monario per cartulamcartula offertionis, sicut in ipsa cartula continentur. Preterea concedimus et confirmimamus ipso venerabili monasterio alveumriverbed, rights of use on woods/pastures/waters fluminisrivers Carnellirivers, riverbed, shores, rights of use on woods/pastures/waters cum utrisque ripisshores qui circumdat insulamislands que fuit prefati Magiperti, que esse videtur in loco ubi dicitur Limataislands, ubi est constructa ecclesiachurches in honore Sancti Mauriciichurches, et iusta ipsum alveum ab ipsa insula in sursum passos centum, et sub ipsa similiter alios passos .Csize. cum ripis utrarumque partium. Concedimus etiam et confirmamus ut semper secura permaneat pars predicti monasterii, ut nullo adveniente tempore audeat ab eo tollere vel exigere boves vel plaustra aut caballum vel quodlibet peculium ad faciendum servitium publicumexemption. Concedimus etiam et confirmamus ut ubicumque terra ipsius prefati monasterii coniuncta est cum qualicumque aqua ex utraque parte, licentiam et potestatem habeat pars eius et in alveis et in ripis facere et habere omnem illorum utilitatem et necessitatem et omne edificium quod illi placuerit amodo et semperrights of use on woods/pastures/waters. Preterea concedimus et confirmamus eidem venerabili monasterio cetera omnia quecumque sibi concessa et confirmata sunt per precepta vel scripta sigillata, sive a pontificibus sancte Romane Ecclesie, sive ab inperatoribus seu a regibus vel principibus antecessoribus nostris, simul et omnes res ac sustantias quas possedit et possidet in tota Liguriageographic regions, curtes, landed possessions, gualdi, census, datium sive in aliis quibuscumque locis, insuper et omne censumcensus et dationemdatium que pars eiusdem sacri monasterii tollere vel exigere debet de gualdogualdi et curtecurtes et terrislanded possessions sibi pertinentibus per totas ipsas Ligurias seu per alia quelibet loca. Concedimus quoque et confirmamus eidem venerabili monasterio ut amodo et semper potestatem habeat et licentiam pars eius quando voluerit mittere in lacum Patriensem duos lintres cum duabus paraturis ipsorum et quattuor hominibus causa piscationis ad suam utilitateKEYWORD: rights of use on woods/pastures/waters; KEYWORD: lakes; PLACE: lakes, fisheries, fish, fiscal property, textual occurrence, object, function, redistributive, outflow, allocation to churches, fluvial transport, rights of use on woods/pastures/waters; KEYWORD: fluvial transport; KEYWORD: fisheries. Concedimus etiam et confirmamus predicto monasterio quodcumque per scriptum datum atque concessum est in prefato monasterio et tibi predicto domino abbati et cunctis tuis successoribus a domno Riccardoprinceps, parent of genitoreparent of nostro et a nobis, hoc est castellumcastle Fractefiscal property, textual occurrence, object, function, redistributive, outflow, counter-gift, castle cum pertinentiis suis quod pater meus prefato monasterio in commutatione dedit pro castrofortifications qui dicitur Concafiscal property, textual occurrence, mention, inflow, fortifications, et castellumcastle Teramefiscal property, textual occurrence, object, function, redistributive, outflow, iure proprietatis/pleno iure, castle cum pertinentiis suis et castellumcastle qui dicitur Pede Montefiscal property, textual occurrence, object, function, redistributive, outflow, iure proprietatis/pleno iure, castle et castellumcastle Mortolafiscal property, textual occurrence, object, function, redistributive, outflow, iure proprietatis/pleno iure, castle cum cunctis pertinentiis suis et Sanctum Salvatoremfiscal property, textual occurrence, object, function, redistributive, outflow, iure proprietatis/pleno iure cum castellofiscal property, textual occurrence, object, function, redistributive, outflow, iure proprietatis/pleno iure, castle de Cucuruczucastle et Turrem de Marefiscal property, textual occurrence, object, function, redistributive, outflow, iure proprietatis/pleno iure et monasteriummonasteries Sancti Michahelis qui clamatur ad Furmamfiscal property, textual occurrence, object, function, redistributive, outflow, iure proprietatis/pleno iure, monasteries cum omnibus pertinentiis suis qualiter modo custodes ipsius ecclesie possident et monasteriummonasteries Sancti Petri de Scafati fiscal property, textual occurrence, object, function, redistributive, outflow, iure proprietatis/pleno iure, monasteriescum pertinentiis suis et Sanctum Benedictum qui appellatur Pictolumfiscal property, textual occurrence, object, function, redistributive, outflow, iure proprietatis/pleno iure cum pertinentiis suis. Necnon concedimus et confirmamus prefato monasterio et tibi domino domno abbati tuisque successoribus gualdum in LiguriaPLACE: gualdi; ESTATE: gualdi, fiscal property, textual occurrence, object, function, redistributive, outflow, iure proprietatis/pleno iure qui est iusta Casalegualdi cum ecclesiachurches Sancti Maurifiscal property, textual occurrence, object, function, redistributive, outflow, iure proprietatis/pleno iure, churches, qualiter antiquitus fuit et pertinuit predicto monasterio Sancti Benedicti. Hec igitur omnia suprascripta pro salute bone memorie patris mei principisprinceps Richardi et mee prefato venerabili monasterio concedimus et confirmamus per huius nostri precepti firmitatem ad possessionem eiusdem sacri monasterii et predicti domni abbatis suorumque successorum abbatum atque rectorum iure quieto semper existendam et ad faciendum exinde quodcumque voluerint regulariter, absque omnibus contrarietatibus vel molestationibus cuiuscumque comitis, iudicis, sculdais, kastaldei et omnium mortalium persone et partis nostre rei publice. Quod si quispiam mortalium huius nostri precepti concessionem et confirmationem quocumque modo violare presumpserit, sciat se compositurum auri purissimi libras quattuor miliapenalty, medietatem nostro Palatio et medietatem prefato monasterio, et post solutam penam hec nostra concessio et confirmatio firma ac stabilis maneat imperpetuum. Ut autem hec nostra concessio atque confirmatio firmus credatur diligentiusque ab omnibus observetur, manu nostra inferius scripsimus et sigillo iussimus insigniri. Signum Iordanisprinceps, marquis/duke principis. IORDANIS. Ex iussione prefate serenissime potestatis scripsi ego Cansolinuswriter in anno principatus ipsius domni Iordanis vicesimo tertio et nonodecimo anno ducatusmarquis/duke, marca/ducatum eius GaietePLACE: cities; ESTATE: marca/ducatum. Data tertio decimo kalendas octobris, anno ab incarnatione Domini nostri Iesu Christi M octoagesimo, indictione tertia.
Title: Montecassino, Archivio Abbaziale, aula III, capsa XIV, n. 17
Document number: 4568
Author(s): Valerio De Angelis (file creation on 2023-08-05); Valerio De Angelis (last change on 2023-08-05)
Record source: Critical edition
Document type: Marquis’/ducal/princely diploma
Document tradition: Original
Fiscal property: Yes
Date: 1080 September 19
Keywords: abbots, cartula, castle, census, churches, comitatus, curtes, datium, exemption, fines, fiscal property, fisheries, fluvial transport, forests, fortifications, function, gualdi, houses, intercessory, islands, iure proprietatis/pleno iure, lakes, landed possessions, marca/ducatum, marquis/duke, marriage, marshes/lagoons/tombolos, mills, monasteries, mountains, object, outflow, parent of, penalty, personal rank, princeps, principissa, redistributive, rights of use on woods/pastures/waters, riverbed, rivers, shores, size, textual occurrence, vici.
Editions and document summaries: Gattola 1734, pp. 184-186; Leccisotti 1965, p. 130; RPD, III, n. 412, pp. 1164-1169 (source of the text reproduced here).
Commentary
Il Registrum Petri diaconi (Montecassino, Archivio Abbaziale, Reg. 3) è un semplice cartulario compilato fra il 1131 e il 1133 dal bibliotecario di Montecassino, ultimo continuatore della Chronica monasterii Casinensis iniziata da Leone Ostiense, che copiò non soltanto privilegi pontifici e praecepta delle autorità laiche, ma anche oblationes quorumque fidelium, riprendendo in particolare i documenti riassunti nella cronaca: non mancano le falsificazioni, predisposte però dal suo illustre predecessore Leone. Risulta assai più corposo del Chronicon Sanctae Sophiae, sia per la maggiore importanza di Montecassino, sia perché Pietro inserisce circa 650 documenti privati.