FISCUS
In nomine Domini salvatoris nostri Iesu Christi Dei eterni. Secundus Richardusprinceps, vir magnificus, vir gloriosus/vir sublimis divina ordinante clementia Capuanorum princepsprinceps petitioni dilecti sui consanguinei clementer ac benigne favet. Notum sit omnibus sancte et catholice Ecclesie filiis Richardumprinceps, grandparent of principemprinceps avumgrandparent of meum et principemprinceps Iordanumprinceps, parent of patremparent of meum ecclesias Dei dilexisse suisque opibus ditasse nimiumque honorasse. Quapropter ego secundus Richardus divina ordinante clementia Capuanorum princeps, secutus illorum exempla, do, trado, concedo atque confirmo in perpetuum per hoc videlicet principale scriptum monasteriomonasteries Casinatimonasteries et tibi domno Oderisiocardinals, abbots, personal rank venerabilipersonal rank abbatiabbots et sancte Romane Ecclesie cardinalicardinals tuisque successoribus regulariter introeuntibus, interventuintercessory Rubbertiintercessory, count, sibling of, family of, fidelis of comitiscount mei dilecti fidelisfidelis of atque consanguineifamily of, oppidumcastle de Pontecurvorivers, marshes/lagoons/tombolos, mountains, landed possessions, forests, mills, hay/fodder, fiscal property, textual occurrence, object, function, redistributive, inflow, confiscation, outflow, iure proprietatis/pleno iure, coloni/tenants, castle, rights of use on woods/pastures/waters, property of criminals/political traitors cum omnibus suis pertinentiis, exceptis castellis de foris fortificationscum illorum pertinentiis, et excepto feudofeudum Richardi de Aquila quod ibi habebat in vita Gualguani, quod videlicet oppidum idem Gualguanus nomine dotisdowry sue uxorimarriage dedit et moriens dereliquid, sed illa debitam securitatem mihi facere contempsit, et contra voluntatem meam meis hostibus se coniunxit et guerram mihi fecit et negotium cum eis commisit et annonam eis tribuit, ob quam culpam predictum oppidum in mei iuris potestatem evenitproperty of criminals/political traitors et prephato Robberto comiti fratrisibling of suo illud dedi, per quem videlicet comitem et a quo prephatum oppidum in predicto monasterio datum fuit. Ego igitur secundus Richardus gratia Dei Capuanorum princeps, sicut dixi, iterum dico, interventum predicti comitis, tibi domno Oderisio venerabili abbati predicti monasterii Sancti Benedicti et cardinali Sancte Romane Ecclesie tuisque successoribus regolariter introeuntibus in perpetuum per hoc videlicet principale scriptum concedo, trado atque confirmo predictum oppidum cum suis pertinentiis, sicuti supra phati sumus, et qualiter predictus comes illud in predicto monasterio et tibi per cartulam dedit, et ego nunc concedo et confirmo, id est cum omnibus hominibus habitatoribuscoloni/tenants, cum omnibus hereditatibus et possessionibus illorum, cum montibusmountains et planis, aquisrivers, rights of use on woods/pastures/waters et molendinismills, pratishay/fodder, rights of use on woods/pastures/waters, silvisforests, rights of use on woods/pastures/waters, pascuishay/fodder, rights of use on woods/pastures/waters atque paludismarshes/lagoons/tombolos et terris et cultis et incultislanded possessions, cum omnibus que ad predictum oppidum pertinet, exceptis castellis de foris cum pertinentiis illorum et feudum predicti Richardi de Aquila. Hec omnia prescripta, ut supra legitur, ego secundus Richardus Capuanus princeps in predicto monasterio Sancti Benedicti et tibi domno Oderisio venerabili abbati et cardinali Sancte Romane Ecclesie tuisque successoribus in perpetuum per hoc videlicet principale scriptum damus, tradimus, concedimus ac confirmamus ad possessionem et potestatem et dominationem iam dicti monasterii et tuam tuorumque successorum regulariter introeuntium, faciendo exinde ammodo et in antea regulariter quicquid tibi vel eis placuerit, remota omni inquietudine, contrarietate et molestia omnium principum successorum nostrorum vel vice principum, comitum vel vicecomitum, iudicum, sculdahorum, castaldeorum aliorumque omniumque omnium mortalium persona. Quod siquis huius mee concessionis et confirmationis paginam contemptor aut violator in aliquo esse temptaverit, mille libras auri purissimipenalty persolvat, medietatem in predicto monasterio Sancti Benedicti et tibi, domne Oderisi abbas et cardinali Sancte Romane Ecclesie, tuisque successoribus regulariter introeuntibus, et medietatem nostro sacro Palatio, solutaque pena librarum, hoc principale scriptum cum omnibus que et qualiter continet firmum, munitum atque inviolabile maneat in perpetuum. Et ut hoc firmius credatur et diligentius ab omnibus observetur, manu propria illud corroboravi et mei sigilli inpressione insigniri precepi. Signum domini secundi Richardiprinceps, vir magnificus, vir gloriosus/vir sublimis gloriosissimivir gloriosus/vir sublimis magnificivir magnificus principis. II RICHARDVS. Ex iussione prephate serenissime potestatis scripsi ego Quiriacuswriter, judge palatinus iudexjudge in anno dominice incarnationis M.C. quarto, et vicesimo V anno principatus prephati domni secundi Richardi gloriosi principis Capuecities. DATum octavo kalendas Februarii per indictionem tertiam decimam.
Title: Montecassino, Archivio Abbaziale, aula III, capsa XIV, n. 10
Document number: 4579
Author(s): Valerio De Angelis (file creation on 2023-08-20); Valerio De Angelis (last change on 2023-08-20)
Record source: Critical edition
Document type: Marquis’/ducal/princely diploma
Document tradition: Original
Fiscal property: Yes
Date: 1105 Janury 25
Topical date: Capua (Caserta)
Date/period of redaction: 1131 - 1133
Keywords: abbots, cardinals, castle, coloni/tenants, count, dowry, family of, feudum, fidelis of, forests, fortifications, grandparent of, hay/fodder, intercessory, judge, landed possessions, marriage, marshes/lagoons/tombolos, mills, monasteries, mountains, parent of, penalty, personal rank, princeps, property of criminals/political traitors, rights of use on woods/pastures/waters, rivers, sibling of, vir gloriosus/vir sublimis, vir magnificus.
Editions and document summaries: Gattola 1734, pp. 222-223; Leccisotti 1965, p. 127; RPD, III, n. 511, pp. 1399-1400 (source of the text reproduced here).
Commentary
La donazione del castello di Pontecorvo da parte del conte Roberto risale al 13 Gennaio 1105: Gattola 1734, pp. 222-223.
Il Registrum Petri diaconi (Montecassino, Archivio Abbaziale, Reg. 3) è un semplice cartulario compilato fra il 1131 e il 1133 dal bibliotecario di Montecassino, ultimo continuatore della Chronica monasterii Casinensis iniziata da Leone Ostiense, che copiò non soltanto privilegi pontifici e praecepta delle autorità laiche, ma anche oblationes quorumque fidelium, riprendendo in particolare i documenti riassunti nella cronaca: non mancano le falsificazioni, predisposte però dal suo illustre predecessore Leone. Risulta assai più corposo del Chronicon Sanctae Sophiae, sia per la maggiore importanza di Montecassino, sia perché Pietro inserisce circa 650 documenti privati.