Cava de’ Tirreni, Archivio dell’Abbazia della SS. Trinità, perg. XXIII, 20 (ed. De Blasi 1785, n. XXXII, pp. LV-LVIII)

Title: Cava de’ Tirreni, Archivio dell’Abbazia della SS. Trinità, perg. XXIII, 20 (ed. De Blasi 1785, n. XXXII, pp. LV-LVIII)
Document number: 5570
Author(s): Paola Massa (file creation on 2022-11-15); Paola Massa (last change on 2022-11-15)
Record source: Scientific literature
Document type: Commutatio
Document tradition: Copy
Fiscal property: No

Date: 1062 July
Date/period of redaction: 1132 February

Show/hide in the text:

In nomine Domini. Vicesimoprimo anno principatus domini nostri Gisulfi gloriosi principis, mense iulio, quintadecima indictione. Dum coram presentia suprascripti domini nostri Gisulfiprinceps exellentissimi principisprinceps, et domini Alfaniwitness, archbishops gratia Dei archipresulisarchbishops Sancte Sedis Salernitani archiepiscopatusmother churches essemus nos Romualdus, et Sico comes, et Johannes iudices, et plurima turba circa eundem dominum principem suorum adstaret fidelium. Ipse dominus archiepiscopus, dum una cum eo esset advocatus ejusdem archiepiscopii, clarificavit partem ipsius archiepiscopii habere:
ecclesiamchurches in honore Sancti Felicischurches constructam in cacumine montis istius Salernitanecities, fortifications, fortress, churches civitatiscities, et integram roccamfortifications, fortress istius civitatis circa ipsam ecclesiam constructam,
et terralanded possessions, in qua vineawine fuit, foris hanc civitatem loco ubi Capriliavillages/settlements, fortifications, fortress, churches dicitur, intra quam ecclesiachurches Sancti Michaelis Archangelichurches, et roccafortifications, fortress constructa esse videtur, que est per fines, et mensuras: a parte septentrionis est finis medius limes, qui aliquantum discernit ab inferiore terra cum castanetochestnuts, et passus sexaginta; a parte orientis finis medius ipse limes, et passus trigintasex; a parte meridiei similiter est finis medius limes, et passus nonagintaquatuor; a parte occidentis est finis medius ipse limes, et passus vigintitres. Et ipsa terra cum castanetochestnuts in eodem loco, que cum suprascripta terra conjuncta est, est per fines, et mensuras: a parte meridiei est finis suprascripta terra, sicut medius ipse limes discernit, et passus quatuordecim; a parte orientis passus septuagintasex; a parte septentrionis est finis via, que est inter hanc terram, et alia terra cum arbusto ipsius archiepiscopii, et passus vigintisex; a parte occidentis passus sexagintasex.
Necnon et clarificavit ipse dominus archiepiscopus, partem predicti archiepiscopii, habere terramlanded possessions, cum vineawine et vacuo, et silvaforests foris hanc civitatem in montemountains ubi Buturninumountains, fortifications, fortress, churches dicitur, intra quam in latere ipsius montis ecclesiachurches in honore domini nostri ac liberatoris Jesu Christichurches, et alia ecclesiachurches Sancti martiris Vitichurches in plano constructa est; et intra ipsam terram plagarie sunt, et in vertice ipsius montis similiter roccafortifications, fortress constructa est; et dixit ipsam terram esse per fines, et mensuras: a parte orientis finis aliquantum media sepes, et finis via, et dimittit eam, et recte vadit in partem meridiei; per totum istud mensurati passis centum quadraginta usque medium torum et ab inde descendit per medium ipsum torum usque Petram, que dicitur Lata, passus centum octogintaocto, et ab ipsa Petra Lata descendit per medium ipsum torum usque medium vallonem, et a medio ipso vallone ascendit per medium alium vallonem, et conjungit in eo loco, quo duo vallones in unum junguntur; unum, qui, descendit ab occidente, et alium, qui descendit a parte quasi septentrionis, et sunt ambo ipsi vallones intra hanc terram, et ab eo loco, ubi ipsi duo vallones in unum junguntur, ascendit paululum per medium vallonem ipsum, qui descendit, ut dictum est, ab occidente, et conjungit in alium vallitellum, qui ipsi valloni adiacet in parte meridiei, et per eadem vallitellum ascendit, et conjungit in rupe lapidea, que cum murofortifications, walls civitatiscities Vetericities ipsius loci constructa est, ac cum eo conjunctum et ab ipsa rupe lapidea vadit, sicut per circuitum revolvendo in partem occidentis, et in partem septentrionis, et in partem orientis per pedem rupium magnarum lapidearum ipsius montis, et ab ipsa rupe magna lapidea descendit per lumbonem ipsius montis recte in partem orientis usque viam puplicam, et per ipsam viam puplicam revolvit in partem septentrionis passus centum quatuor, et ab ipsis partibus transgredit ipsam viam, et recte vadit in ipsa parte septentrionis usque aliam viam passibus vigintiduobus, et per ipsam viam descendit in partem occidentis passibus septuagintaduobus, et ab inde vadit recte in ipsa parte quasi occidentis, et conjungit in media sepe, passus trigintatres; ab ipsa parte occidentis est finis media ipsa sepes, et mensurati intra ipsam terram prope ipsam sepem passus quadraginta octo; ab ipsa parte septentrionis est finis media sepes, et dimittit eam, et vadit in ipsa parte orientis: recte per totum istud mensurati passus centumduo, et ab inde revolvit in ipsa parte septentrionis passus sexagintaquatuor, et revolvit in ipsa parte orientis passibus vigintiduobus non longe a quercu, cujus pes fabricatus est, et est intra hanc terram usque ipsam primam finem.
Quas comutationis ordine dare cupiebat, eo quod dicebat ipsi archiepiscopatui non congruere, quoniam parvum lucrum, et minimum redditum ex eo illi eveniret. Idcirco ipsius domini principis postulabat clementiam, ut ab eo per commutationem acciperet illud, quod parti ipsius archiepiscopii pertinere, ut suprascriptum est, clarificavit, et dare ei integrum monasteriummonasteries, quod pars sacri sui Salernitanicities, casae/cassinae massaricie, landed possessions, monasteries palatii habet constructum foris, et juxta murum istius civitatis, et prope litus maris, ad honorem Beati martiris Vitimonasteries, et omnes terraslanded possessions, et casascasae/cassinae massaricie ipsi monasterio pertinentes circa ipsum monasterium, que sunt per fines, et mensuras: a parte septentrionis est finis medius murus istius civitatis, et juxta eum mensurati passus trigintaocto et medium; a parte meridiei est finis via, que ducit juxta ipsum litus maris, cum ipsum maresea tranquillum, et sine tempestate fuerit; et per eam recte mensurati passus trigintaocto et medium, et per longitudinem a medio ipso muro, et usque ipsam viam, et a parte orientis cum terris ipsius sacri palatii conjuncti sunt, et omnes res stabjles, et mobiles quomodocumque ipsi monasterio pertinentes tam intra hanc civitatem, quam et foris; quoniam magis ipsi archiepiscopatui congruere dicebat. Ipse vero dominus princeps semper ad benefaciendum proptus, cui semper est cura et studium venerabilium et sanctorum locorum, audita ipsius domini archiepiscopi obsecratione, se talia facere repromisit. Set considerans, ne aliquid damnum ipsi archiepiscopio eveniret, quoniam meliorata esse debent ea, que pontifices per comutationem suscipiunt, quam ilia, que dant, sicut in lege Langobardorum scriptum est, precepit nobis, ut ea, que ipse dominus archiepiscopus dare et accipere desiderat, studiosius consideraremus. Et ut nobis possibile fuit, consideravimus congruentiam et ususfructus earum, set multo magis nobis comparuit melius esse illud quod ipse dominus archiepiscopus accipere, quam illud quod dare velit.
Hoc ipsum jam dicto domino principi nuntiavimus, quibus auditis nostro et plurimorum relatu cognoscens, ipse dominus princeps, sicut ei congruum fuit, sua voluntate per aliam cartulam pro parte ipsius archiepiscopii scriptam, dum homines, quorum ammittitur fides interessent, comutationis ordine tradidit ipsi domino archiepiscopo integrum ipsum monasterium, qualiter constructum est, et ipsas terras, et casas ipsi monasterio pertinentes per suprascriptas fines, et mensuras justo passu hominis mensuratas, et inclitas omnes res stabiles ipsi monasterio quomodocumque pertinentes tam intra hanc civitatem, quam et foris, et omnes res mobiles ipsi monasterio pertinentes cum omnibus, que intra illud sunt, cunctisque ejus pertinentiis, et cum vice de plateis et viis et anditis suis, et cum duobus preceptis utili anulo insignitis. Unum ex ipsa terra, in quam ipsum monasterium constructum est, continentem scriptum per Romoaldumnotary septimodecimo anno principatus domini Guaymarii mense iunio indittione tertia (1005 June), alterum de rebus de loco Albolevillages/settlements continentem scriptum per Truppoaldumwriter, abbots abbatemabbots anno tricesimo principatus domini Guaymarii, et decimo anno ducatus ejus Amalfis, et nono anno ducatus ejus Sirrenti, et septimo anno principatus et ipsorum ducatuum suprascripti domini nostri Gisulfi filii ejus, mense majo indictione prima (1048 May), et cum cartulis ex ipsis rebus continentibus. Ex quibus prima scripta per Iohannemnotary notariumnotary quartodecimo anno principatus domini Guaymarii mense novembri prima indictione, in qua subscripti sunt Adenolfusnotary et Dayferiusnotary notariinotary (1002 November). Secunda scripta per Iaquintumnotary notariumnotary anno vicesimotertio principatus ipsius domini Guaymarii mense ianuario decima indictione, in qua Grimoaltnotary et Ademarinotary notariinotary subscripti sunt (1012 January). Tertia scripta per Smaracdumnotary notariumnotary tricesimo sexto anno principatus ipsius domini Guaymarii, et sexto anno principatus domini Guaymarii ejus filii mense iunio septima indictione, et in ea subscripti Ragelbradusjudge iudexjudge et Iaquintus (1024 June). Quarta per Ademariumnotary notariumnotary scripta anno tricesimoseptimo principatus ipsius domini Guaymarii, et septimo anno principatus domini Guaymarii ejus filii mense aprili, ottava indictione, et in ea subscripti Iaquintusnotary et Iohannesnotary notariinotary, et Johannes (1025 April). Quinta per Ademarinotary notariumnotary scripta anno tricesimo octavo principatus ipsius domini Guaymarii, et octavo anno principatus domini Guaymarii ejus filii, mense iunio, nona indictione, et in ea subscripti Iaquintusnotary et Iaquintusnotary notariinotary (1026 June). Sexta scripta per Iohannemnotary notariumnotary anno tricesimo octavo principatus ipsius domini Guaymarii, et octavo anno principatus domini Guaymarii ejus filii mense iunio nona indictione, et in ea subscripti Ragenbrandus iudexjudge et Smaracdumnotary notariusnotary (1026 June). Septima scripta per ipsum Smaraldusnotary notariumnotary nono anno principatus ipsius domini Guaymarii, et primo anno principatus Domine Gaytelgrime genitricis ejus mense aprili decima indictione, in qua Ademari subscriptus est (1027 April). Octava scripta per Petrumnotary notariumnotary (1037 December), similiter et nonam (1038 January), et decimam (1038 January) per eundem notariumnotary scriptas in anno vicesimo principatus ipsius domini Guaymarii, et primo anno principatus domini Johannis ejus filii mense decembri, una earum scripta, relique due mense ianuario sexta indictione, in quibus Grimoaltcount, judge comescount et iudexjudge subscriptus est. Undecima vero scripta per Romoaldumnotary notariumnotary vicesimoprimo anno principatus domini Guaymarii, et secundo anno domini Johannis ejus filii principatus illorum Salerni, et primo anno principatus eorum Capue, mense novembri septima indictione, in qua Johannesjudge iudexjudge subscriptus est (1038 November). Duodecimam (1039 October), et tertiamdecimam (1039 October) scriptas de vicesimosecundo anno principatus Salerni ipsius domini Guaymarii, et secundo anno principatus ejus Capue, et primo anno ducatus ejus Amalfis, et Sirrenti mense octubri ottava indictione, una earum scripta per Johannemnotary notariumnotary, alia vero per ipsum Romoaldumnotary notariumnotary, in quibus ipse Grimoaltcount, judge comescount et iudexjudge subscriptus est. Quartamdecimam scriptam per Mirandumnotary notariumnotary, vicesimotertio anno principatus Salerni ipsius domini Guaymamarii, et tertio anno principatus ejus Capue, et ducatus Amalfis, et secundo anno ducatus ejus Sirrenti mense iulio, nona indictione, et in ea ipse Johannesjudge iudexjudge subscriptus est (1041 July). Quintadecima scripta per ipsum Petrumnotary notariumnotary vicesimoquarto anno principatus Salerni domini Guaymarii, et quarto anno principatus ejus Capue, et tertio anno ducatus illius Amalfis, et Sirrenti mense februario decima indictione, in qua subscripti sunt Johannemnotary et Ademariusnotary notariinotary (1042 February). Sextadecima per Madelmumnotary notariumnotary scripta vicesimo sexto anno principatus Salerni domini Guaymarii, et sexto anno principatus ejus Capue, et quinto anno ducatus illius Amalfis, et Sirrenti, et secundo anno suprascriptorum principatuum, et ducatuum suprascripti principis Gisulfi filii ejus, et primo anno ducatus illorum Apulie, et Calabrie mense ianuario duodecima indictione, in qua Ademarijudge iudex, et Ademarinotary et Petrusnotary notariinotary subscripti sunt (1044 January). Septimadecima et ottavadecima de vicesimoseptimo anno principatus Salerni domini Guaymarii, et septimo anno principatus ejus Capue, et ducatus Amalfis, et Sirrenti, et tertio anno principatuum, et ducatuum ipsius domini Gisulfi filii ejus et secundo anno ducatus illorum Apulie, et Calabrie, una earum mense decembri scripta per Dauferiumnotary notariumnotary, in qua testatus est Ademarijudge iudexjudge (1044 December); alia scripta per ipsum Romoaldumnotary notariumnotary, in qua ipse Johannesjudge iudexjudge, et Alderissinotary, et Aldelrissinotary notariinotary, in sexto anno ducatus illius Sirrenti, et tertio anno ducatus illorum Apulie, et Calabrie mense aprili tertiadecima indictione (1045 April). Nonadecimam per ipsum Romoaldumnotary notariumnotary scriptam, tricesimotertio anno principatus domini Guaymarii, et tertiodecimo anno ducatus ejus Amalfis, et duodecimo anno ducatus illius Sirrenti, et decimo anno principatus, et ipsorum ducatuum ipsius domini Gisulfi filii ejus mense iunio quarta indictione, et in ea subscriptus ipse Johannesjudge iudexjudge (1051 June). Vicesima scripta per Petrumnotary notariumnotary undecimo anno principatus ipsius domini Gisulfi, mense ianuario, sexta indictione, in qua Romoaldusnotary et Ademarinotary notariinotary subscripti sunt (1053 January). Vicesimaprima scripta per ipsum Romoaldumnotary notariumnotary, quintodecimo anno principatus ipsius domini Gisulfi, mense septembri, decima indictione, et in ea ego Romoalduswitness, judge iudexjudge subscriptus sum, et Ademariusnotary et Johannesnotary notariinotary subscripti sunt (1056 September); et cum aliis munimibus, et preceptis ex ipsis terris, et monasteriis, et rebus continentibus omnibus.
Ea ratione, ut semper sit in potestate ipsius domini archiepiscopi, et successorum ejus, et partibus ipsius archiepiscopii, et liceat illum et successores ejus, et partes predicti archiepiscopii de eo facere quod voluerint. Et propter confirmationem hujus commutationis, ipse dominus princeps per hanc cartulam suscepit ab ipso domino archiepiscopo integram ipsam ecclesiam Sancti Felicis et integram ipsam Roccam istius civitatis, et integram ipsam terram in qua ipsa ecclesia Sancti Michaelis Archangeli et jam dicta rocca constructa est, et ipsam aliam terram que ibi conjuncta est, et inclitam suprascriptam terram intra quam jam dictas ecclesias Sancti Viti et Sancti Liveratoris, et jam dicta rocca constructa est, per suprascriptas fines, et mensuras justo passu hominis mensurata, cum omnibus que intra eas sunt, et cum flondis et omnibus pertinentiis ipsarum plagariarum, et cum vice de viis suis. Vie vero, que intra easdem terras ducunt, non ei tradidit, ea ratione, ut totum et integrum quod, ut dictum est, suscepit, semper sit in potestate ipsius domini principis, et partium ipsius sacri palatii, et liceat illum et partes ipsius sacri palatii de eo facere quod voluerint. Vie vero, que intra easdem terras ducunt, quas ipse dominus princeps, ut dictum est, suscepit, non eas suscepit, nisi tantummodo ex eis vicem in omni deliberatione. Et per convenientiamconvenientia ipse dominus archiepiscopus obligavit se et suos successores, et partes predicti archiepiscopii, semper defendere ipsi domino principi, et partibus soprascripti sui sacri Salernitani palatii integrum illud, quod ipse dominus princeps suscepit ab ipso domino archiepiscopo, ut suprascriptum est, ab omnibus hominibus et partibus. Et ipse dominus archiepiscopus tribuit ipsi domino principi licentiam ut, quando ille et pars ipsius sui palatii voluerint, potestatem habeant illud per se defendere, qualiter voluerint, cum omnibus muniminibus, et rationibus, quas de eo ostenderint. Et si, sicut superius scriptum est, ipse dominus archiepiscopus, et successores ejus, et pars jam dicti archiepiscopii ipsi domino principi, et parti ipsius sui palatii non adimpleverint, et suprascripta, vel ex eis quicquam removere, aut contradicere presumpserint, per ipsam convenientiamconvenientia ipse dominus archiepiscopus obligavit se, et successores suos, et partes preditti archiepiscopii componere ipsi domino principi, et parti ipsius palatii auri purissimi libras ducentaspenalty. Quod autem superius disturbatum est, legitur subscripti sunt Johannes et Ademari notarii; Sexta. Et taliter te Romoaldumnotary notariumnotary scribere precepimus. Ego Alfanus, qui supra gratia Dei archiepiscopus. Ego, qui supra, Romoalduswitness, judge iudexjudge. Ego qui supra Sicowitness, count, judge comescount et iudexjudge. Ego qui supra Johanneswitness, judge iudexjudge. Ego Dauferius archidiaconusarchdeacons. Ego Amatus archipresbiterarchpriests et abbasabbots. Ego Rodelgrimuswitness, other palatine officer ipatus imperialisother palatine officer. Ego Ademariuswitness, notary notariusnotary me subscripsi. Ego Ademariwitness, count, judge comescount. Ego Alderisiwitness, notary notariusnotary me subscripsi.

Keywords: abbots, archbishops, archdeacons, archpriests, casae/cassinae massaricie, chestnuts, churches, cities, convenientia, count, forests, fortifications, fortress, judge, landed possessions, monasteries, mountains, notary, other palatine officer, penalty, princeps, sea, walls, wine.

Editions and document summaries: Editions: De Blasi 1785, n. XXXII, pp. LV-LVIII. Document summaries: Schipa 1887 [1968]*, n. 62, pp. 764-765 [268]*.

Bibliography: Acocella 1963, pp. 10-15.

Commentary

Questa carta, con cui l'arcivescovo Alfano permuta con il principe Gisulfo la chiesa di S. Felice in cacumine montis Salerni, una rocca presso la chiesa, una terra e una vigna in Capriglia, dentro cui è la chiesa di S. Michele, un'altra rocca e altri beni arcivescovili sul monte Burtoniano in cambio del monastero di S. Vito al lido del mare, viene declarata e trascritta integralmente in una carta dell'aprile 1132, su richiesta di Giovanni, monaco e priore del monastero della SS. Trinità di Cava de' Tirreni.


EpiDoc XML file