FISCUS
Dum in Dei nomine, civitatecities Pa[pia]cities, palatium, in palacio domnorum regum ab eis noviter edificatum, hubi domnus Lothariusemperor/king rexemperor/king preerat, in caminata dormitorii ipsius palaciipalatium, in iudicio resideret Lamfrancuswitness, palatine count comes palaciipalatine count singulorum hominum iusticias faciendas ac deliberandas, resedentibus cum eo Magifreduswitness, count, Aledramuswitness, count, Milowitness, count, Obbertuswitness, count, Adelbertuswitness, count, Ardoinuswitness, count comitescount; Vualpertuswitness, judge, Vualfreduswitness, judge, Petruswitness, judge, Agelmunduswitness, judge, Aquilinuswitness, judge, Alboinuswitness, judge, Teuzowitness, judge, Liutarduswitness, judge, Adelbertuswitness, judge, Benzowitness, judge, Radinuswitness, judge, Iohanneswitness, judge, Grasebertuswitness, judge, Gotefreduswitness, judge, Aldowitness, judge et Godelbertuswitness, judge iudicesjudge domnorum regum, Petrusnotary, Grifonotary notariinotary sacri palacii, Teudaldus, Ingo et Amelbertus, Adelberius, Aldo germanis de loco Casterno, Albericus filius quondam Uberti de loco ubi Valle Ratelmi dicitur, Naningowitness, Isaac et Addowitness seu Aldulfuswitness ex genere Francorumnatio et reliqui multi. [Ibi]que eorum veniens presencia Riprandusvassus of filius bone memorie Ilderadi de loco Basilica Ducati et ostensit ibi cartulam unam donacionisoffersio/donatio, ubi continebatur in ea ab ordine sicut ic subter legitur: «In nomine domini Dei et salvatoris nostri Iesu Christi. Hugoemperor/king, parent of et Lothariusemperor/king filio eius gracia Dei re[ges], anno regno eorum Deo propicio domni Hugoni nonodecimo, Lotharii vero quartodecimo, octavo die mensis aprelis, indicione tercia. Tibi Riprandi filio quondam Ilderadi dilecto vasallovassus of meo, ego Berengariusmarquis/duke, child of marchiomarquis/duke filius bone memorie Adelbertimarquis/duke, natio, parent of, dominus/senior of illustri marchiomarquis/duke ex genere Francorumnatio seniordominus/senior of et bene cupiens atque donator tuus presens presentibus dixi. Quapropter dono a presenti die dileccionis tue et in tuo iure et potestate per hanc cartulam proprietario [nomine] in te abendum confirmofiscal property, outflow, iure proprietatis/pleno iure, allocation to individuals, idest cortemcurtes unam domuicoltilemdomuscultae iuris mei, quam abere viso sum iu[xta] fluvio Panaririvers in loco et fundo VuilzacaraESTATE: confinia, rivers, marshes/lagoons/tombolos, curtes, domuscultae, casae/cassinae massaricie, landed possessions, forests, fisheries, mills, cereals, wine, hay/fodder, wood, fiscal property, textual occurrence, object, outflow, iure proprietatis/pleno iure, allocation to individuals, castle, tolls, rights of use on woods/pastures/waters, churches, aldius, slave; PLACE: confinia, rivers, marshes/lagoons/tombolos, curtes, domuscultae, casae/cassinae massaricie, landed possessions, forests, fisheries, mills, cereals, wine, hay/fodder, wood, fiscal property, textual occurrence, object, outflow, iure proprietatis/pleno iure, allocation to individuals, castle, tolls, rights of use on woods/pastures/waters, churches, aldius, slave comitatucomitatus MutinensiESTATE: curtes, castle, comitatus; PLACE: comitatus, cum castrocastle inibi constructo et capellachurches inibi edificata in onore sancti Cesariifiscal property, outflow, iure proprietatis/pleno iure, allocation to churches, churches, cum casis massariciiscasae/cassinae massaricie et omnibus rebus ad eam pertinentibus, cum servis et ancillisslave, aldiones et aldianesaldius inibi abentibus vel exinde pertinentibus, cum molendinismills et piscacionibusfisheries atque ripaticitolls utriusque sexus; et sunt rebus ipsis in eodem loco et fundo Vuilzacara inter domumcoltilem et areis castri et cappella atque sediminaslanded possessions et areis ubi viteswine exstant per mensura iusta iuges tregintasize, de terris arabiliscereals et pratishay/fodder sunt per mensura iusta iuges centumquinquagintasize, de buscaliisforests sunt iuges centumquinquagintasize, de silvisforests et stalareiswood sunt areis in qua exstant iuges per mensura iustaiuges centumquinquagintasize; et si amplius de meo cui supra Berengarii marchio in eodem loco et fundo Vuilzacara vel inibi circumcirca per loca et vocubula ad ipsam cortem domuicoltilem et castro seu capella atque casis massariciis et rebus pertinentibus iuris rebus plus inventis fuerint, quam ut supra legitur, per hane cartulam in tua cui supra Riprandi et de tuos eredes aut cui vos dederitis persistant potestatem proprietario nomine faciendum exinde quod volueritis, ut dictum est, tam predictam cortem domuicoltilem et castro seu capella atque casis cum sediminibus seu terris, vineis, campis, pratis, pascuis, silvis, stalareis, rivisrivers, rupinis ac paludibusmarshes/lagoons/tombolos, cultis et incultislanded possessions, divisis et indivisislanded possessions, una cum finibusconfinia, terminibus, accessionibus et usibus aquarum aquarumque decursibusrights of use on woods/pastures/waters, cum omni iure adiacenciis et pertinenciis earum rerum per loca et vocabula ad ipsam cortem domuicoltilem et castro atque capella seu casis masariciis et omnibus rebus pertinentibus vel aspicientibus, cum molendinis et piscacionibus atque ripatici, cum servis et ancillis, aldiones et aldianes inibi abentibus vel exinde pertinentibus, omnia et ex omnibus ipsam cortem cum sua integritate et pertinencia et sicuti usque nunc ad me et ad suprascriptus bone memorie Adelbertus genitor meus fuit posessa et defensatas in integrum. Que autem suprascripta cortem domuicotilem in eodem loco et fundo Vuilzacara cum eodem castro inibi constructo et eadem capella inibi abente in onore sancti Cesarii, cum casis masariciis et omnibus rebus ad se pertinentibus iuris mei supranominati, una cum accessionibus et ingressoras earum seu cum superioribus earum rerum qualiter supra mensura legitur et sunt compreensis cum predicta familia in integrum ab ac die tibi cui supra Riprandi dono, cedo, confero et per presentem cartulam donacionis in te abendum confirmo. Insuper per cultellum, fistucum notatum, vuantonem et vuasonem terre seu ramum arborispublic rituals tibi exinde coram testes presentaliter facio vestituram et legitimam tradicionem, et taliter me exinde foris expuli et vuarpivi et autsasita feci, et tibi cui supra Riprandi ad tuam proprietatem abendum reliqui, faciendum exinde a presenti die tu et eredibus tuis aut cui tu dederis vel abere statueris iure proprietario nomine quicquid volueritis, sine omni mea et eredum ac proeredunque meorum contradicione vel repeticione. Si quis vero, quod futurum esse non credo, si ego ipse Berengarius, q[uod] absit, aut ullus de eredibus ac proeredibus meis seu quislibet obposita persona qui contra anc cartulam donacionis mee ire quandoque tentaverimus, aut per covis genium eam infrangere quesierimus, tunc inferamus tibi cui supra Riprandi tuisque eredibus aut cui vos dederitis vel abere statueritis, aut contra quem exinde litem intulerimus, multa, quod est pena, auro optimo uncias centum argenti ponderas trescentiKEYWORD: penalty; KEYWORD: gold; KEYWORD: silver, et quod repetierimus evindicare non valeamus, set presens anc cartulam donacionis dioturnis temporibus firma et inconvulsa permaneat cum stipulacione subnixa, et in tali tinore omnia sicut supra legitur. Seu et ad anc confirmandam meam donacionis cartulam accepi ego qui supra Berengarius marchio ad te qui supra Riprandum exinde donum pro donum launechildmeritum/launechild crosna da dorsum, ut ec mea donacio in te tuisque eredibus perengnis temporibus firma et stabilis permanead atque persistat. Et bergamena cum actramentario de terra elevans, mihi Adelbertinotary notario domnorum regumnotary tradedit et scribere rogavit, in qua eciam subter confirmans testibusque obtuli roborandam. Actum civitate Ticinu, feliciter. Signum manu suprascripto Berengarii marchio, qui hanc cartulam donacionis fieri rogavit et suprascripto launechild acepi et ei relecta est. Signum manibus Vualoniwitness, salian et Adoniwitness, salian filiorum quondam Bernoniwitness, salian et Ribaldiwitness, salian filii quondam Erlebaldiwitness, salian lege viventes Salicasalian, testiswitness. Vualpertuswitness, judge iudexjudge domnorum regum rogatus testewitness subscripsi. Bonowitness, judge iudexjudge domnorum regum in ac cartula rogatus subscripsi. Agelmunduswitness, judge iudexjudge domnorum rogatus subscripsi. Aquilinuswitness, judge iudexjudge domnorum regum rogatus subscripsi. Benzowitness, judge iudexjudge domnorum regum rogatus subscripsi. Ego qui supra Adelbertusnotary notariusnotary domnorum regum scriptor huius cartule donacionis post tradita complevi et dedi.» Cartula ipsa ostensa et ab ordine lecta, interrogatus est ipse Riprandus pro quit cartula ipsa donacionis ibi ostenderet. Qui disit: ‘Vere ideo cartulam istam ic vestri ostensi presencia, ut ne silens aparead et nunc cortem ipsam domuicoltilem in loco et fundo Vuilzacara cum castro et capella inibi abente atque casis masariciis et omnibus rebus ad eam pertinentibus, cum servis et ancillis, aldiones et aldianes inibi abentibus vel exinde pertinentibus, cum molendinis et piscacionibus, cum sua integritate et pertinencia ad meam abeo et teneo proprietatem iusta ipsa cartula, et, quod plus est, quero ut dicat iste domnus Berengarius marchio filius bone memorie Adelberti marchio senior meus, qui ic adpresens est, et istam cartulam in me [emi]sit, s[i] car[t]ula ista, quam ic ostensi, bona aut veras est, vel si ipse eam fieri rogavit, aut manu sua propria eam firmavit, vel si cortem ipsam in loco et fundo Vuilzacara cum castello et capella vel cum omnibus casis et rebus seu familiis et molendinis atque piscacionibus ad eam pertinentibus mihi contradicere aut subtraere querat, an non’. Qui et ipse Berengarium marchio disit et professus est: ‘Vere cartula ipsa donacionis, quas tu Riprandus ic ostensisti, bona et veras est, et ego eam fieri rogavi et manu mea propria firmavi, et cortem ipsam domuicoltilem in loco et fundo Vuilzacara cum castello et capella inibi abente, cum casis masariciis et omnibus rebus ad eam pertinentibus, cum predicta familia et cum omni sua integritate et pertinencia, que in ipsa legitur cartula, tibi non contradisi nec contradicere quero, quia nec legibus possum, eo quod iusta ipsa cartula tua cum propria lege esse debet, et mihi ad abendum nec requirendum nihil pertinet nec pertinere debet cum lege’. Et taliter exinde avuarpivit. Hoc actum, dum ibi adprenses esset Aldegrasusnotary, advocatus regis, child of notariusnotary filius bone memorie Papiijudge iudicijudge et avocatusadvocatus regis domnorum regum, cepit dicere ipse Riprandus adversus eundem Aldegrausum notarius et avocatus, si da pars domnorum regum de ipsa curte ei aliquit dicere aut querere voleret, an non; paratus erat cum eo in racione standum. Cum ipse Riprandus taliter retuliset, ad ec respondens ipse Aldegrausus notarius et advocatus: ‘Vere cortem ipsam in loco et fundo Vuilzacara, cum omni sua integritate, cum ea pertinencia, que in ipsa ista cartula legitur, quas tu ic ostensisti, tibi da pars domnorum [regum] non contradisi nec contradico nec contradicere quero, quia nec legibus possum, eo quod iusta ipsa cartula ipsam cortem, cum omni sua integritate et pertinencia, cum servis et ancillis inibi abentibus vel exinde pertinentibus, tua propria cum lege esse debet, et mihi nec pars domnorum regum ad abendum nec requirendum nichil pertinent nec pertinere debet cum lege, pro eo quod exinde nullam firmitatem nullamque racionem nec scripcionem da pars domnorum regum nec abeo nec abere possum, per quam tibi Riprandi ipsam cortem subtraere possam, sed, ut disi, tua Riprandi propria cum lege esse debet, et mihi nec pars domnorum regum ad abendum nec requirendum nichil pertinet nec pertinere debet cum lege’. His actis et manifestacio ut supra facta, rectum eorum omnibus corum supra iudicum et auditoribus paruit essent, iudicave[r]unt ut, iusta eorum altercacionem et eidem Berengarii marchio professione et Aldegrausi notarius et avocatus manifestacione, ipse Riprandus cortem ipsam domuicoltilem cum omni sua integritate et pertinencia iusta ipsam cartulam ad suam proprietatem abere et detinere deberet, et ipsi Berengarius marchio et Aldegraus notarius et avocatus seu pars regia maneant exinde taciti et contenti. Et finita est causa. Et hanc noticia pro securitate eidem Riprandi fieri ad monuerunt. Quidem et ego Adelbertus notarius domnorum regum ex iussione suprascripto comitis palacio et iudicum amonicione scripsi. Anno regni domnorum Hugoni et Lotharii filio eius gracia Dei reges Deo propicio domni Hugoni nonodecimo, Lotharii vero quartodecimo, terciodecimo die mansis aprelis, indicione tercia. Lanfrancus comes palacio interfui. Milo comes interfui. Vualpertus iudex domnorum regum interfui. Vualfredus iudex domnorum regum interfui. Petrus iudex domnorum regum interfui. Agelmundus iudex dominorum regum interfui. Signum manu suprascripto Ardoini comes, qui ut supra interfui. Aquilinus iudex domnorum regum interfui. Iohannes iudex domnorum regum interfui. Bono iudex domnorum regum interfui. Benzo iudex domnorum regum interfui. Gotefredus iudex domnorum regum interfui. Signum manibus suprascriptorum Naningi et Adoni seu Aldulfi vasalli predicto Riprandi, qui ut supra interfuerunt.
Title: Nonantola, Archivio Abbaziale, Pergamene, IV.31
Document number: 6005
Author(s): Chiara Stedile (file creation on 2021-12-10); Chiara Stedile (last change on 2021-12-10)
Record source: Critical edition
Document type: Placitum/iudicatum
Document tradition: Original
Fiscal property: Yes
Date: 945 April 13
Topical date: Pavia
Keywords: advocatus regis, aldius, allocation to individuals, casae/cassinae massaricie, castle, cereals, churches, cities, comitatus, confinia, count, curtes, dominus/senior of, domuscultae, emperor/king, fiscal property, fisheries, forests, gold, hay/fodder, iure proprietatis/pleno iure, judge, landed possessions, marquis/duke, marshes/lagoons/tombolos, meritum/launechild, mills, natio, notary, offersio/donatio, outflow, palatine count, palatium, penalty, public rituals, rights of use on woods/pastures/waters, rivers, salian, silver, size, slave, tolls, vassus of, wine, witness, wood.
Editions and document summaries: Manaresi, n. 144.
Bibliography: Vignodelli 2011.
Commentary
Pergamena in buono stato di conservazione, alcune righe di testo risultano sbiadite ma leggibili. Segnature di collocazione nel recto e nel verso. Il testo della pergamena non presenta la formula dell'ostensio chartae riferita da Manaresi, I placiti, I, p. 551.