FISCUS
In nomine sancte et individue Trinitatis. Angilbergaqueen, domni Hludovviciemperor/king dive memorie piissimi imperatorisemperor/king olim coniux et imperatrixqueen augusta, presens presentibus dixit: Quanto amplius divinis nos obsequiis humiliter subicimus et largitori ac retributori bonorum de his que nobis misericorditer contulit, devote mentis donaria preparamus, tanto amplius supernum circa nos favorem conciliandi credimus et sic a repromissa perhennis vite premia concito cursu pertingere nos posse ipso auxiliante confidimus. Et ideo ego qui supra Angilberga manifeste profiteor eo quod idem excellentissimus imperator dominus et vir meus per suum imperialem preceptumfiscal property, textual occurrence, mention, outflow, iure proprietatis/pleno iure concedere dignatus mihi liberam facultatem ordinandi, distribuendi et potestative faciendi de omnibus rebus meis qualitercumque et in quemcunque michi placuisset; quod etiam gloriosus rex equivocus et avuncolus similiter consentiendo confirmasse dinoscitur, quodque simili modo apostolice sedis pontifices et universales papepopes Adrianusprivileges et Johannesprivileges suis privilegiisprivileges roborarunt et contradicentes aut inrumpere volentes perpetuo anathemate ligaverunt. Unde nunc ut credo inspirante Deo, imperiali et apostolica autoritate subfulta, deliberavi una cum consensu propincorum et parentum meorum hedifcare ecclesiamchurches infra murum urbis Placentinecurtes, churches, monasteries, hospitals ad nomen et gloriam dominice resurrectionis et beatorum apostolorum ac martirum Bartholomei, Sisti et Fabiani honoremsalt, decima, churches, monasteries, hospitals, ubi volo ut sit instituente et gubernante Domino Christo monasteriummonasteries sacrarum puellarum simul etiam senodochiumhospitals ven. adventantium peregrinorum pro remedio et mercede anime eiusdem clementissimi imperatoris domini et senioris mei et mea seu utriusque prolis nostre nec non etiam nostrorum in commune parentum. Statuo igitur ut habeat supra nominatum cenobium presenti die et hora cortescurtes meas domocoltilesdemesnes in finibus Placentiniscurtes, demesnes una cum universis casis et rebus meislanded possessions infra vel extra urbem Placentinam quantumcumque michi nunc inibi legibus pertinet aut in antea Deo propicio adquirere potuero. Id sunt in primis corte mea infra ipsam civitatem et aream in qua ipsum cenobium fundatum est, sed et cortes meas in FlabianoESTATE: curtes, fiscal property, textual occurrence, object, function, fiscal reserve; PLACE: curtes, fiscal property, textual occurrence, object, function, fiscal reserve, in DuliariaPLACE: curtes, fiscal property, textual occurrence, object, function, fiscal reserve; ESTATE: curtes, fiscal property, textual occurrence, object, function, fiscal reserve, in FabricaESTATE: curtes, fiscal property, textual occurrence, object, function, fiscal reserve; PLACE: curtes, fiscal property, textual occurrence, object, function, fiscal reserve et alias omnes casas et res meas tam de domocoltiles quam massariciascasae/cassinae massaricie in eodem comitatu Placentinocurtes, demesnes, casae/cassinae massaricie, una cum cellacells/hermitages que vocatur Monasteriolofiscal property, textual occurrence, object, function, exceptive, fiscal reserve, outflow, allocation to churches, cells/hermitages, constructa in loco et fundo Caput Trebielanded possessions, cells/hermitages, consecrata in honore beati Petri aposstolorum principe, cum omnibus casis et rebus seu familiis per singulis locis et vocabulis ab ea pertinentibus et aspicientibus cum integritate sua. Dono insuper eidem sancto loco omnes res meas in finibus Laudensi, id sunt cortes meas in PrataESTATE: curtes, fiscal property, textual occurrence, object, function, exceptive, fiscal reserve; PLACE: curtes, fiscal property, textual occurrence, object, function, exceptive, fiscal reserve seu in MontemaloESTATE: curtes, fiscal property, textual occurrence, object, function, exceptive, fiscal reserve; PLACE: curtes, fiscal property, textual occurrence, object, function, fiscal reserve sive etiam corte que appellatur MediolanenseESTATE: curtes, fiscal property, textual occurrence, object, function, exceptive, fiscal reserve; PLACE: curtes, fiscal property, textual occurrence, object, function, exceptive, fiscal reserve; res etiam meas in finibus Cremonensi, id sunt cortes meas SextoESTATE: curtes, fiscal property, textual occurrence, object, function, exceptive, fiscal reserve; PLACE: curtes, fiscal property, textual occurrence, object, function, exceptive, fiscal reserve et TencariaESTATE: curtes, fiscal property, textual occurrence, object, function, exceptive, fiscal reserve; PLACE: curtes, fiscal property, textual occurrence, object, function, exceptive, fiscal reserve. Dono etiam et confero in ipsum sanctum locum cortes meas que michi in dotisfiscal property, textual occurrence, object, function, dowry nomine advenerunt de eodem domino et vir meus, id sunt CampomiliacioESTATE: curtes, fiscal property, textual occurrence, function, exceptive, fiscal reserve, outflow, allocation to churches; PLACE: curtes, fiscal property, textual occurrence, object, function, exceptive, fiscal reserve, outflow, allocation to churches in finibus Modinensibus et Corte NovaESTATE: curtes, fiscal property, textual occurrence, object, function, exceptive, fiscal reserve, outflow, allocation to churches; PLACE: curtes, fiscal property, textual occurrence, object, function, exceptive, fiscal reserve, outflow, allocation to churches et PiguniariaESTATE: curtes, landed possessions, fiscal property, textual occurrence, object, function, fiscal reserve, slave; PLACE: curtes, landed possessions, fiscal property, textual occurrence, object, function, fiscal reserve, slave seu et alias cortes meas Feline qui nominatur VuardestallaPLACE: curtes, landed possessions, fiscal property, textual occurrence, object, function, fiscal reserve, slave; ESTATE: curtes, landed possessions, fiscal property, textual occurrence, object, function, fiscal reserve, slave et corte mea LuciariaESTATE: curtes, landed possessions, fiscal property, textual occurrence, object, function, fiscal reserve, slave; PLACE: curtes, landed possessions, fiscal property, textual occurrence, object, function, fiscal reserve finibus RegensibusESTATE: curtes; PLACE: curtes, cum omnibus casis et rebuslanded possessions sive familiasslave per singulis locis ab pertinentibus ab eis quamque et de singulis hominibus in nostrum ius dominiumque adquisitas. Offero insuper et confirmo cortes mea in comitatu Stationense, id sunt CabroiPLACE: curtes, landed possessions, fiscal property, textual occurrence, object, function, fiscal reserve; ESTATE: curtes, landed possessions, fiscal property, textual occurrence, object, function, fiscal reserve et MasinaPLACE: curtes, landed possessions, fiscal property, textual occurrence, object, function, fiscal reserve; ESTATE: curtes, landed possessions, fiscal property, textual occurrence, object, function, fiscal reserve ad usu et perpetuam possessionem in eiusdem venerabili loci habendas; eo videlicet ordine ut in predicto loco Masini ad ecclesiam Sancte genitricis Mariechurches, fiscal property, textual occurrence, object, function, fiscal reserve decem monachi vel canonici excubare debeant et exorare iugiter pro remedio anime sepedicti gloriosissimi imperatoris domini et senioris mei et mercedem meam; et detur eis ab abbatissa que pro tempore fuerit per annum convenientia subsidia in alimentis et vestibus seu reliquis corporis necessitatibus. Similiter etiam confirmo habendas iamdicto venerabili sanctuario cortes meas in comitatu Bulgarensecomitatus, id sunt BrunagoPLACE: curtes, landed possessions, fiscal property, textual occurrence, object, function, fiscal reserve; ESTATE: curtes, landed possessions, fiscal property, textual occurrence, object, function, fiscal reserve et TrencateESTATE: curtes, landed possessions, fiscal property, textual occurrence, object, function, fiscal reserve; PLACE: curtes, landed possessions, fiscal property, textual occurrence, object, function, fiscal reserve; verum etiam et cortem meam in Salmatamcurtes, fiscal property, textual occurrence, object, function, fiscal reserve, que est in maritimis; et cortem meam VillulamESTATE: curtes, landed possessions, fiscal property, textual occurrence, object, function, fiscal reserve; PLACE: curtes, landed possessions, fiscal property, textual occurrence, object, function, fiscal reserve que est in comitatu MantuanoESTATE: comitatus; PLACE: cities; sed et salinas meassalt in Comiaclolanded possessions, salt, fiscal property, textual occurrence, object, function, fiscal reserve Pado, quod michi legibus pertinere debent. Quas supradictas cortes in prenominatas cortes in prenominatis finibus et comitatibus cum omni integritate et possessione earum cunctisque adiacentiis et pertinentiis earum in rebus mobilibus et immobilibus seu utriusque sexus et diverse condictionis familiis ubicumque michi lege ac ratione competit vel in posterum competere legibus poterit per imperatoria precepta sive per emptione et donationum cartulas sive per cuiuscumque generis contractum seriem universa volo atque delibero ut sint in subsidium et perhennem utilitatem ancillarum Christi in predicto monasterio degentium et divino cultui sub regulari disciplina iugiter famulantium pro anima, ut predixi, digne recordationis magnifici imperatoris domini et senioris mei et mercedem meam quamque et parentum in commune nostrorum. Ad senedochium autem ipsum quod supra institui volo ut respiciat cortis mea in OctavoESTATE: curtes, landed possessions, fiscal property, textual occurrence, object, function, fiscal reserve; PLACE: curtes, landed possessions, fiscal property, textual occurrence, object, function, fiscal reserve cum omni pertinentia sua quod modo est aut in antea Deo propicio esse poterit. Insuper etiam omnis mearum rerum decimaciodecima quod predicto monasterio contuli aut colatura sum suo tempore apud senodochium deveniat pro recreatione debilium et receptione avenientium peregrinorum. In eodem monasterio volo ut sint monachenuns/sanctimoniales iuxta regulam sancti Benedicti viventes usque ad numerum quadraginta; et abbatissaabbesses super eas sit quam sibi ex communi consensu elegerint veluti modo per earum que nunc ibidem Domino vacante colecte sunt electionem et nostram ordinationem Cunigundaabbesses venerabilis abbatissa ea in loco ordinata videtur; illo videlicet ordine atque tenore, ut dum ego advixero ordinatio vel dispositio tan monasterii quam senodochii ipsius in mea sit potestate; post meum vero obitum volo atque decerno ut, si Hermingarda unica mea religiosam vestem induerit ipsa provisionem eiusdem loci meam vicem susdpiat atque ad retinendam sancta regula statu pariter cum abbatissa que tunc fuerit omne inibi sollicitudinem gerat; ita tamen ut ad mea hac ordinatione vel dispositione nullo modo recedens sacrato cenobiom vel senedochion nullum impedimentum inferat. Quod si illa, me de hac vita traseunte, religionis veste induta non fuerit, volo atque instituo ut de ipso monasterio et senedochio rebusque ipsorum sive etiam de his que in ornatum ecclesie ipsum contulerimus, nulla deminoratione faciat, sed tantummodo si necessitas exigerit a provisionem vel defensionem ipsius loci adveniant, cui advenienti tale subsidium ministretur, unde ancille Dei necessaria dispendia non amittant quosque, ut prediximus, ipsa sancte religionis habitum assummat. Post ipsius autem Hermingarde transitum, si filia eius fuerit in ipso monasterio regulariter educata, quod ad pastoralem ministerium utilis et idonea inveniatur, decedente abbatissa que pro tempore fuerit, ipsa succedat. Similiter et de aliis que de ipsa linea filie mee in antea successerit et sancta habitu indute et nutrite fuerint fieri volumus. Quod si de ipsa linea filie mee nulle invente fuerint ad huiusmodi ministerium abte, volumus ut de paterna sucessione nostra talis eligatur qualem supra designavimus; et si de paterna non fuerit, de materna fiat, ut superius determinatum est; si vero ex utraque parte defecerit, tunc congregatio loci ipsius de suo numero talem sibi eligant abbatissam qualem sancta regula instituerit ordinandam. Quia vero ipsum sancum cenobium absque episcopali providentia competenti et congruenti esse non debet, decrevimus ut, si filia nostra vel quisquam ex parentibus nostris seu aliqua secularis potestas aut quelibet potens persona ullam violentiam aut contrarietatem sive subtractionem eidem sacrato loco intulerit, abbatissa que tunc fuerit sedis apostolice presidium pariter et iudicium expectat ad custodiam sui et perpetuum huius nostre ordinationis munimen. Quod si talis controversia inibi orta fuerit que sine sacerdotali provisione determinati nequeat, pontifex Mediolanensis qui per electionem canonice factam inventus fuerit per admonitionem abbatisse aut monacharum loci ipsius adveniens causam ipsam inter eas iuxta regulare decernat iudicium; qui etiam, si ita necessitas poposcerit, pro illata famulabus Dei gravi violentia suum cum illarum misso ad sedem apostolicam legatum diligat. Per eundem quoque Mediolanensem antistitem consecrationem abbatisse vel devotarum virginum inibi fieri volumus eique propter predicats causas advenienti usque ad terciam diem ex ipso monasterio stipendia ministrentur, idem totum insimul frixingas sex, pulli duodecim, frumentum modia tria, vinum modia sex, anona cavallorum modia sex, fenum vel erba carratas tres, et pro benedictione sancti loci ipsius vestes sericos duos; super hec nichil omnino presumat aut exigat aut potestative agat. Quod si ille canonice non venerit in predictam sedem aut aliquam superimpositam sacro loco vel his qui ad ipsum pertinent intulerit, tunc Aquilegensis antistites in eius vicem advocetur; et si ille similiter in hoc negocio inventus fuerit reprehensibilis, famule Dei alium sibi quencunque voluerint nostra licentia eligant provisorem, qui hec statuta intemerate debeat oservare. Inter hec volumus atque instituimus ut pro requie iamdicti domni et senioris mei vel mea cotidie in ipso monasterio missa celebretur et ad omne diurnum et nocturnum officium singuli psalmi in commune canantur. In annuali vero supranominati domini et senioris mei volo ut singulis annis trecentos pauperes pascant sufficienter; similiter et in meo annuali faciant. Statuo enim ut in omni cena Domini viginti quattuor pauperes pascant et vestiant, duodecim pro anima eiusdem senioris mei et duodecim pro mea. Et in ipso senodochio sint cotidie viginti quattuor lecti ad pauperum usus preparati ei in ipsum recipiantur et recreentur tam ipsis viginti quattuor quam alii advenientes peregrini in quantum Deus possibilitatem dederit ut nobis proficiat ad gaudium sempiternum. Familias vero meas de omnibus nominatis cortibus quas in hac iudicati paginam designavi in mea reservo potestatem quales et quantas voluero libertatem donandi aut cui voluero distribuendi. Reliquas autem quas nominative non dedero vel libertavero in iamdicto monasterio vel senodochio deservire statuo, pro mercede sepenominandi senioris mei vel mea. Super hec statuo et decerno ut quidquid in rebus mobilibus et immobilibus seu familiis sive in ecclesiasticis ornationibus a me posterum colatum fuerit et ex introitu ancillarum Dei vel oblatione aut donatione quorumlibet fidelium Christi in eodem sacrato cenobio a presenti die et deinceps datum fuerit vel adquisitum in honorem ecclesie ipsius permaneat et in usum atque subsidium ancillarum Dei seu supranominato senodochio proficiat potestative faciendi ex eo quod secundum Deum melius providerint. De quibus supra determinatis et ad me dispositis per immortalem Deum qui iudicaturus est vivos et mortuos per seculum per ingnem et reddet unicuique secundum opera sua adiuro omnes principes per istius et universis quicumque fuerint de mea parentela omnesque qui post me venturi sunt ut hanc meam ordinationem, institutionem atque deliberationem illibata et inviolata perpetuis temporibus manere permittant; aliquin quicumque hanc vel in puncto inrumpere aut violare quesierint, ante tribunal tremendi iudicis mecum inde iudicium habeant et cum Iuda traditore sit eius pars in Gehenna ignis eterni. Quam paginam testamenti mei Amelpertumnotary notariumnotary scribere rogavi et testibus obtuli roborandam, anno imperii domni Karoli hic in Italia secundo, mense marcio, indictione decima. Actum Brixia intus monasterio novo, feliciter. Signum manus domne Angilberge gloriose que hanc ordinationem testamenti sui fieri rogavit ad omnia suprascripta et ei relectum est. Anspertusarchbishops archiepiscopusarchbishops subscripsi. Signum manus Ugoniwitness, missus regis, abbots abbatiabbots et missi imperialismissus regis testiswitness. Signum manus Ricardicount, missus regis comitis et missi imperialis testis. Antoniusbishops episcopusbishops subscripsi. Vuihbodusbishops episcopus subscripsi. Anselmusarchdeacons archidiaconusarchdeacons et vicedominus rogatus subscripsi. Signum manus Egifredicount comitis qui ad omnia suprascripta consensit et ad confirmandum manum posuit. Signum manus Ardengicount comitis qui ad omnia suprascripta consensit et ad confirmandum manum posuit. Signum manus Supponicount comitiscount qui ad omnia suprascripta consensit et ad confirmandum manum posuit. Suppo comes subscripsi. Ego Rainerius subscripsi. Signum manus Vuolfridocount comes teste. Signum manus Ariboldocount comitem teste. Anselmuswitness rogatus testis subscripsi. Ego Mauruswitness rogatus testis subscripsi. Ego Radalduswitness rogatus testis subscripsi. Ursinianuswitness rogatus testis subscripsi. Ego Zotaniwitness rogatus testis subscripsi. Ego Didowitness rogatus testis subscripsi. Signum manus Magifrid. Signum manus Amethei. Signum manus Ilderatwitness, salian, vassus of vassivassus of idem domne Angelberge ex genere Francorumsalian testibus. Signum manus Alderici. Signum manus Borcardiwitness, salian, vassus of vassi eidem itemque Franci testes. Signum manus Grimaldiwitness, alemannus ex genere Alamannorumalemannus testis. Signum manus Liutuardiwitness, salian, vassus of vasso eiusdem simileque Francowitness testis. Ego Gisulfusnotary notarius Brixianus rogatus ad donna Angilberga me testis subscripsi. Qui et ego Iosephnotary notarius rogatus in hac pagina iudicati ab domna Engilberga me testis subscripsi. Ego qui supra Amelpertus notarius hanc paginam testamenti et iudicati atque dispositionis rogatus scripsi et postquam ad testibus fuit roborata et ad suprascripta domna Engilberga traditus complevi et dedi.
Title: Cremona, Archivio di Stato, Archivio segreto, n. 339
Document number: 818
Author(s): Lorenzo Tabarrini (file creation on 2021-06-14); Lorenzo Tabarrini (last change on 2021-06-14)
Record source: Critical edition
Document type: Testamentum
Document tradition: Copy
Fiscal property: Yes
Provenance: Sanctus Sixtus; monasterium (Piacenza)
Date: 877 March
Date/period of redaction: XIII pm
Keywords: abbesses, abbots, alemannus, archbishops, archdeacons, bishops, casae/cassinae massaricie, cells/hermitages, churches, count, curtes, decima, demesnes, dowry, emperor/king, fiscal property, function, hospitals, iure proprietatis/pleno iure, landed possessions, mention, missus regis, monasteries, notary, nuns/sanctimoniales, object, outflow, popes, privileges, queen, salian, salt, slave, textual occurrence, vassus of, witness.
Editions and document summaries: Falconi, Le carte cremonesi I, n. 20, pp. 49-58; CDPr, n. XXII, pp. 146-157.
Bibliography: Pivano 1922; La Rocca 2010; Cimino 2012.
Commentary
Esistono anche altre copie del documento: una di queste si trova presso l'archivio di Stato di Parma, Diplomatico, documenti notarili, n. 5 (sec. XIII); un'altra nel Codice A del Comune di Cremona, edita nella tesi – sfortunatamente ancora non pubblicata – di Valeria Leoni.