FISCUS«+ In nomine Domini, temporibus domini nostri precellentissimi Siconisprinceps Dei previdentief Beneventane provincie princeps, undecimo anno principatus eius mense iunio, sexta indictione. Ideoque ego Adelchisa religiosa filia summi principis domini Arechisi pro redemtione et salvatione anime mee offerui Deo et in ecclesia Domini Salvatoris quem ego a novo fundamine construxi in finibus Alifas iuxta fluviorivers Turanorivers. In primis ipsa ecclesiachurches Sancti Vincentiichurches, landed possessions, wine, curtes, mills, marshes/lagoons/tombolos, slave, slave labour foras ipso pariete quod factum est in circuitu predicte ecclesie Domini Salvatoris cum rebus et pertinentia sua quibus sunt vineewine et terrislanded possessions infra hec fines: de uno latere fine ipso fossatu et saliente per ipse petre immobilis usque in via, de alia parte fine eadem via et per vadum per ipsa via usque ad casacasae/cassinae massaricie Rigiperti filii Mauriperti, deinde per ipso ballone descendente in terra eiusdem Domini Salvatoris infra has autem finis in integrum illut in eadem ecclesia offerui, cum servisslave, slave labour et ancillis inde ibi residentibus, insimul et alia curtecurtes ibique est infra hec finis de duobus partibus fine vie eadem super vadum per alia via et exiente per limite et aliquantum per ipso fossatu et descendente in ipse petre et usque in via publici. Deinde optuli in eodem sancto cenovio alie terre erga ipso Torano cum ipsa molinamills et cum ipsa fusaramarshes/lagoons/tombolos et cum ipsa balle et vado usque in rebus Sancti Adiutori et exiente in via et per eadem via rediente usque in ipso pariete predicti monasterii. Iterum offerui in eodem sancto cenovio ipsa ecclesia Sancti Martinicells/hermitages, churches, landed possessions, wine, roads, curtes, slave, slave labour qui dicitur Cellacells/hermitages Vetere cum rebus et pertinentialanded possessions sua et cum hos servosslave, slave labour et ancillas: Petrusslave, slave labour, specialized workers ferrario cum uxore sua et filiis suis; Iohanneslave, slave labour cum uxore sua, Littuluslave, slave labour cum uxore sua et cum duobus nepotibus suis. De tribus partibus habet finis vie publiciroads et de quarta parte limite maiore, et de super eodem limite tribus rasole de vineawine eiusdem ecclesie, curte vero que dicitur Rabianocurtes, slave, slave labour subtus eadem ecclesia Sancti Martini que est infra tribus viis, de quarta parte est fine terre eiusdem nostri cenovii sicut limite discernit et cum ipsi servi qui ibi residentes sunt nomine Rottislave, slave labour cum uxore sua et cum filiis suis, Ausentioslave, slave labour cum uxore sua. Iterum optuli in eodem sancto cenovio ecclesia Sancti Vitalianichurches, curtes, landed possessions, wine, roads, stone cum rebus et pertinentia sua per hec finis: de duobus partibus fine vie et fine ipso monumento, de tertia parte fine limite et petrestone, de quarta vero parte fine limite et petre ficte a terra Ursuli et Martinuli filii Martiniani. Alia vero curte que dicitur ad Fullixicurtes, roads, landed possessions, wine, roads ibi optuli quibus sunt vinee et terre per has fines: de una parte fine via que vadit ad Paternum; de alia parte fine strata; de tertia parte fine via da Arenaru; de quarta parte fine limite a rebus Frumechis. Iterum offerui in eodem sancto monasterio alie terre et prato in loco que dicitur Curnitulanded possessions, roads, de capite fine via que venit de Asculini, de latere fine fossatu et limite qui descendit in via puplicaroads, de subtus fine eadem via, de quarta parte fine ipso muro eiusdem civitatis. Igitur et optuli in eodem sancto cenovio ecclesia Sancti Angeli qui dicitur Mescianuchurches, landed possessions, curtes, slave, slave labour cum rebus et pertinentia sua per hec finis: de una parte fine rivo qui dicitur de Iudei et fine strata, usque ad Ponturuluni, et de tertia parte fine Rabe Canine, de quarta namque parte fine cacumina de ipsis montis et cum ipsa curte que dicitur Columbi de Apatissaslave, slave labour, curtes, other palatine officer cum Audoiniestate supervisors scarioestate supervisors cum plures alios servosslave, slave labour et ancillas eiusdem ecclesie. Et optuli in eodem monasterio alia ecclesia vocabulo Sancte Mariechurches, estate supervisors, castle, mines, fountains, landed possessions, curtes, slave, slave labour in loco qui dicitur Pratalanded possessions, churches, rivers, fountains, castle, mines, curtes, slave, slave labour, other palatine officer per finis cum rebus et pertinentia sua et cum servos et ancillas suas, ab ipso rivo qui dicto et fine montemountains Sancti Magnimountains, fountains, mines, castle cum ipsa fontanafountains et ipsa etel et quomodo venit in ipso castellocastle et cum ipsa ferraramines et cum Castileoestate supervisors scario, et supra dictus rivus qui dicitur Pontumosurivers. Et optuli ibidem ecclesia Sancti Castrisichurches, landed possessions, slave, slave labour, estate supervisors, roads in loco ubi Adfumicatichurches, landed possessions, slave, slave labour, estate supervisors, roads dicitur cum rebus et pertinentia sua et cum servis et ancillis et Maioestate supervisors scario filius Adelgari, habet finis rebus ipsa de tribus partibus vie, alia parte flumine qui dicitur Vulturnorivers. Curte […] que dicitur de Vualderadacurtes ibi optuli per hec finis: de una parte pede de montemmountains, alia parte fine via, et de alia parte rivo. Et optuli in eodem sancto cenovio ecclesia Sanctorum Septem Fratrumchurches, landed possessions, curtes, cisterns/pits, slave, slave labour, petiae cum rebus et pertinentia sua. Et optuli in eadem ecclesia curte mea cum territoriis suis da ipsa Tinacurtes, landed possessions, cisterns/pits usque in Baiecurtes, landed possessions, cisterns/pits et est infra hec finis: de una parte fine rivo qui dicitur Murco et saliente in ipsa cisternacisterns/pits et ab inde vadit per limite usque in rivo Cubulturinorivers nostrum et per eodem rivo descendit in fluvio Vulturnorivers, de quarta parte fine eodem flumine. Alia namque curte ibi optuli que dicitur de Dragunicurtes, slave, slave labour, roads cum servis et ancillis per hec finis: de duobus partibus fine vie et de alie due partibus fine rebus eiusdem ecclesie. Alia curte in eodem loco super ipsa via per hec finis: de una parte eadem via et de duobus partibus fine rebus eiusdem ecclesie, de quarta parte fine plaio usque in capite de ipso plaio cum servis et ancillis ibi residentibus: Iohanneslave, slave labour cum uxore et filiis suis, Petrusslave, slave labour cum uxore et filiis suis, Linduluslave, slave labour cum uxore sua. Et ipsa curtecurtes de Lectanicucurtes, slave, slave labour, roads ibi optuli cum pertinentia sua et ex omnibus partibus sunt vie, cum Brinculoestate supervisors scario cum uxore et filiis suis et cum alios servos qui ibi sunt residentibus. Alia curte ibique in Lectanicu per hec finis: de una parte via, alia parte cum ipso monte qui dicitur Fruscurumountains, et de duobus partibus sunt limitibus cum ipsi monachi servi Domini Salvatoris: Iohanneslave, slave labour, Faroaldusslave, slave labour et Bonoaldusslave, slave labour. Territoriis qui dicitur: Corbaralanded possessions quem ibi optuli habet finis: de due parti precingit flumen Vulturno et alia parte rivo Nigrorivers; Murrurivers et Scornatirivers habet finis de tribus partibus vie et de alia parte rivo Nigro; Campisiroads, landed possessions ibi optuli per hec finis: una parte Torano, alia parte via qui vadit ad Ponte Merculibridges/pontoons; Arquata habet finis: de una parte Toranu et de alia parte via, et de alia parte fine alia via qui descendit inter Arquata et Murru. Iterum optuli in eodem sancto cenovio ecclesia Sancti Secundinichurches, landed possessions, priests, slave qui est erga eodem Torano cum rebus et pertinentia sua, de una parte est fine eodem Torano et usque in rivo illo qui dicitur Merdarulorivers, fiscal property, textual occurrence, object de inde revolvente per limite maiore usque in via, et per ipsa via vadit usque in ipso Turanello, et per ipso Turanello vadit et coniungit, et cum Vitalianuspriests, slave presbiterpriests filius Ermemari, servislave ipsius cenovii; qui eadem ecclesia Sancti Secundini a novo construxerunt per nostram largietatem. Deinde et trans ipso Turano optuli ibi tribus peciepetiae de terre: prima hec habet finis: de una parte fine via et de secunda parte fine qui venit a Campofamiliuroads, petiae, rivers et descendit in ipso Turano et per eodem Torano vadit et coniungit in eadem via; secunda pecia habet hec finis: de uno capite fine eodem rivo, de uno latere fine via, de alio capite fine alio rivo qui descendit a Sancto Marcello et de alio latere fine eodem Torano; tertia pecia qui dicitur Carditu hec finis habet: de una parte fine eodem rivo da Sancto Marcellorivers et a duobus partibus fine vie. Et offerui in eodem cenovio ipso valdogualdi meo qui dicitur Toragualdi, roads, other basins per has finis: de una parte fine via et de alia parte fine via et fossato, et de alia parte fine ipso aquario antiquoaqueducts, mills, et de subto fine alia via. Alia terrola ad pede de ipso montemountains, landed possessions has finis habet: de una parte fine eodem Torano et de alia parte fine rivo Merdarulu et de tertia parte fine pede ipso monte. Et offerui ibi integram ipsa balle qui dicitur Coloniachurches, landed possessions et ecclesia Sancti Gregoriichurches, landed possessions, slave, slave labour, key=estate supervisors cum rebus et pertinentia sua. Hec omnia quibus superius legitur in integrum in eodem sancto cenovio Domini Salvatoris pro mee salutis anime offerui qualiter mihi concessum est a supra dicto domino principe genitore meor, in ea ratione quatenus a modo et semper pars iamdicti cenovii securiter illut habeat et possideat perpetuis temporibus ad faciendum exinde omnia quod voluerit sine mea et de meis heredibus et sine cuiuscumque requisitione. Sicut te Ildecarinotary notarionotary scribere rogavi. Acto Alifas mense indictione nominata. Feliciter. + Ego Arnecausu presbiter me teste subscripsi + Ego Unualapriests, witness presbiterpriests me teste + Ego Iohannespriests, witness presbiterpriests me teste subscripsi + Ego Lupuwitness filius Ursi me teste subscribsi».
Title: Napoli, Archivio di Stato, Archivio privato Gaetani d’Aragona, Diplomatico, perg. 1
Document number: 2051
Author(s): Giulia Zornetta (file creation on 2021-10-18); Giulia Zornetta (last change on 2021-10-18)
Record source: Critical edition
Document type: Placitum/iudicatum
Document tradition: Original
Fiscal property: Uncertain
Date: 973 August
Topical date: Alife (Caserta)
+ In nomine Domini. Anno tricesimo principatus domini Paldolfiprinceps magni principisprinceps et quinto anno principatus domini Landolfiprinceps gloriosi principis filii eius, mense augusto, prima indictione. Quadam die dum essemus nos Pandojudge, gastaldus/vicegastaldus et Dauferijudge, gastaldus/vicegastaldus gastaldeisgastaldus/vicegastaldus atque iudicibusjudge in Sacratissimo Beneventanopalatium, judge, princeps, assembly Palatiopalatium, presentia supra dicti domini Paldolfi eximii principis, unicuique hominum audiendasassembly, iudicandas vel definiendas causas, ubi ante eiusdem domini excellentissimi principis presentia residebanta domino Landolfoarchbishops, witness egregio archiepiscopoarchbishops cuius Sancte Beneventane Sedisarchbishops, churches, simul cum Sadipertocount, other minor officer, witness stolsaizother minor officer et comescount, et cum Daufericount, witness comes, nec non et cum Audoalduscount comes filius quoddam Alfanicount qui fuit comiticount et cum alter Audoalduscount comes filius Aldemaricount comiti; sic namque ante predicti domini principis presentia venit domina Iaquintaabbesses religiosa abbatissaabbesses monasteriimonasteries vocabulo Domini Salvatorismonasteries, abbesses, rivers quem olim domina Adelgisa religiosa filia domini Arechisprinceps olim principis a novo construxit fundamine in finibusfines Alifanefines, monasteries, count, simulque et cum ea venit Petruspriests, prevosts presbiterpriests et prepositusprevosts eiusdem cenovii pariterque et Radoaldusadvocatus advocatoradvocatus eiusque monasteri et eiusdem domini gloriosi principis reclamaverunt excellentia dicentes ut pars predicti cenovii haberet rebus in predicta finibus Alifane pertinente per munimen, et ipsis nominatis comitibus Audoaldus et Audoaldus seu et alii homines commorantes de eodem comitatu ipsorum contrassent ipsis rebus ad partem supra dicti monasterii et contra rationem illut tenerent et fruerent. Ipse a Deo conservatus dominus mirificus princeps hec audiens misericordia motus colloquium habuit exinde nobiscum qui supra iudicibus et cum ipso domino Landolfo archiepiscopus, nec non et cum supra dictis comitibus atque precepit nobis utrisque ut illuc pergeremus super rebus ipsis dec finibus Alifane, et ipsis rebus videremus et pro Dei timore talem causam indeterminaremus quatenus ipso sancto loco non perderet ipsis rebus suis et ipsis comitibus Audoaldus et Audoaldus seu et ipsis hominibus commorantibus ex ipso comitatu eorum haberent quod rectum esset ex ipsis rebus. Nos autem iuxta preceptionem eiusdem domini piissimi principis illuc super ipsis rebus de predicta finibus Alifane perreximus pariterque, et Audoaldus et Audoaldus comitibus nobiscum venerunt et cum eis venerunt pariter ipsis hominibus de quo dicebat ipsa domina abbatissa ut tenerent rebus predicti monasterii, quorum nomina eorum ita dicimus esse: Freda filius Pardolfid, Sadenolfo filius Ciciri, Mimo filius Sassi, Sasso filius Mari, Iohannes ferraro filius Madelberti, Iohanne filius Sadipriests presbiteripriests et Iohanne filius Leoni, Iaquintojudge iudicejudge filius Garofali, Iohanne, Ildepranduspriests presbiterpriests filii de ipsa Medica, Dominico filius Ildeprandi, Petro de Rabe Canine. Et dum super ipsis rebus perreximus statim ipse Petrus presbiter et prepositus, una cum nominatus Radoaldus advocatoreme eiusdem monasterii, inter alia munimina ipsius monasterii elexerunt una cartula offertionisoffersio/donatio et pro parte iamdicti cenovii ibidem illam ostenderunt quibus in omnibus ita erat continentem:
Denique adhuc tantum non complevimus andare et videre de ipsis rebus que continet ipsa cartula illut de loco Prata, et da ipsa Tina usque in Baie, et da Sanctorum Septem Fratrum, et de Draguni, et ubi Adfumicati dicitur, et ipse tribus pecie de terre trans ipso Torano, et ad ipso gualdo qui dicitur Tora, et ipsa balle qui dicitur Colonia, et ipsa terrola ad pede de ipso monte, nam alia rebus qualiter supra declaratum est totum illut audivimus et vidimus cum ipso domino archiepiscopo etiam et ipse fines ex ipsis rebus taliter vidimus sicut illas nobis monstraverunt ipse prepositus et ipse advocator eiusdem cenovii, qualiter in ipsa predicta cartula legebatur et sicut supra declarate sunt. Cumque supra dicta cartula eiusdem monasterii relecta fuisset et ipsis rebus per ipse finis vidissemus, et vinee ibidem vidimus plantate, ideo interrogavimus una cum domino archiepiscopo ipsis supra nominatis hominibus cuius essent ipse vinee, at ipsis unanimiter respondentes dixerunt ut ipse vinee ipsis ibique pastinassent et ipsis illas tenerent. Nos qui supra iudicibus, una cum ipso domino archiepiscopo iterum interrogavimus eos unde rebus ipsis eorum pertinerent, et si haberent aliquam munimina aut rationem ostenderent illam ante nos, at ipsis unanimiter manifestaverunt dicentes ut nullam aliam rationem inde haberent nisi tantum a parte supra dictorum comitibus Audoaldi et Audoaldi illut tenerent et habere volerent. Deinde interrogavimus ipsis comitibus Audoaldus et Audoaldus et ipsorum unde pertinerent rebus ipsis, at ipsis unanimiter manifestaverunt dicentes ut nulla rationem nec scriptionem exinde haberent, set usque modo pro pars puplica illut tenu issent. Nos vero iterum atque iterum interrogavimus iamdictis comitibus Audoaldus et Audoaldus forsitants per quacumque ratione ex ipsis rebus causare aut contendere poterent cum pars predicti monasterii, ipsis autem unanimiter manifestaverunt dicentes ut de quantum ex ipsis rebus nobis et ipsorum monstratum fuit a supra dicto preposito et ab ipso advocatore eiusdem cenovii per supra dicte finis neque per testes, neque per munimen set neque per qualiscumque inventa ratione causare aut contendere non poterent cum pars predicti monasterii. In super talem fecerunt repromissione atque obligationem ut si aliquando tempore ipsis comitibus Audoaldus et Audoaldus aut illorum heredibus quomodocumque per quacumque inventa ratione causare aut contendere presumserint cum pars iamdicti cenovii aut cum eius custodes ex ipsis rebus de quantum nobis et ipsorum monstratum fuit per finest hoc est ipsis rebus: da Sancto Vincentio et ipse terre erga ipus Turano, et da Sancto Martino qui dicitur Cella Vetere et de Rubianu, et da Sancto Vitaliano, et da Fullixi, et da Sancto Angelo qui dicitur Mesciano, et ipsis rebus de Lectanicu et da Corbara et de Murru et Scornati, et de Arquata, et da Sancto Secundino, et de Campisi volendum exinde ad pars eiusdem cenovii ad eiusque custodes vel rectores aliquid contrare aut tollere vel minuare tunc unusquisque decem solidos constantinianos tam se quam et suis heredibus componere obligaverunt ad partem supra dicti monasterii, ad eiusque custodes et in antea omni tempore exinde per invitis tacitis permanerent. Verum tamen nos qui supra iudicibus et hoc declaramus quantum ipsis supra dictis comitibus Audoaldus et Audoaldus adhuc non manifestaverunt de aliquantum ex ipsa rebus a supra dicto Sancto Secundino set reservaverunt illut ad finem faciendum cum pars supra dicti monasterii eo quod dixerunt ut ratione inde haberent hoc est per hec fines: da ipsa via que vadit iuxta eadem ecclesia usque in rivo illo qui dicitur Merdarulo, deinde revolvente per limite maiore usque in alia via, et ipsa via vadit usque in ipso Turanello. Deinde tunc predictus prepositus cum nominato Radoaldo advocatore eiusdem cenovii coniuncxerunt se ad legem ante nos et ante supradicto domino archiepiscopo cum Iohanne et Martii et Drudelperto et Milo filii Martii et cum Amato filio Sassi et ostenderunt eorum ipsa supra dicta carta atque causaverunt cum eis dicentes ut malo ordine tenerent rebus eiusdem monasterii infra illas fines quas ipsa carta continet qui ibique relecta fuit et frugium inde tulissent querebant ipse prepositus et ipse advocator ab ipsis hominibus responsum audire et pro pars eiusdem cenovii legibus cum eis exinde finem facere. Nos autem qui supra iudicibus interrogavimus eos quid ex hoc dicerent, at ipsis dum ipsa carta relegentem audierunt, ideo unanimiter dixerunt ut eadem carta falsam esset; ipse prepositus cum ipso suo advocatore dixerunt ut veracem esset, set dum ipsis hominibus perseverabant dicentes ut falsam esset, ideo inter eis iudicavimus et per nostrum iudicium guadiare eos fecimus hoc tenore ut ipse prepositus abberaret eorum ipsa cartula secundum legem et consuetudo terre istius; quo facto, habierunt in costituto namque posito pariter ante nos sunt replicati et ipsis hominibus querebant ut ipse prepositus abberaret eorum ipsa carta et ipse prepositus de taliter eorum adimplendum paratus erat, cumque ipsis nominatis Iohanne et Martii et Drudelperto et Milo et Amato sic eodem prepositum paratum vidissent ideo spontanea sua voluntate unanimiter manifestaverunt dicentes ut in omnibus que continet ipsa cartula veracem esset et illam contradicere non valerent. Ad hec namque nos qui supra iudicibus dum supra dictis comitibus Audoaldus et Audoaldus taliter de iamdictis rebus manifestantes audissemus hoc est de ipsis rebus da Sancto Vincentio et de ipse terre erga ipso Turano, et a Sancto Martino qui dicitur Cella Vetere, et de Rubiano, et da Sancto Vitaliano, et da Fullixi, et da Sancto Angelo qui dicitur Mesciano, et ipsis rebus de Lectanicu et de Corbara et Murru et Scornati et de Arquata et de Campisi et aliquantum da Sancto Secundino ideo definiendo iudicavimus iuxta supradicte potestatis preceptionem iuxta legem ut amodo et deimceps perpetuis temporibus pars supra dicti monasterii eiusque rectoribus ipsis rebus de quo ut supra manifestaverunt habere et possidere sine contradictione ipsorum comitibus Audoaldi et Audoaldi et de illorum heredibus vel sine cuiuscumque requisitione dum et supra dictis hominibus Iohanne et Martii et Drudelperti et Milo et Amato manifestantes audivimus de supra dicta carta ut veracem esset simulque definiendo iudicavimus ut amodo et semper pars iamdicti monasterii eiusque rectores ipsis rebus de quantum continet ipsa carta ab eorum partibus securiter habere et possidere sine ipsorum hominibus vel de illorum heredibus contradictione. Unde pro securitate predicti monasterii et de eius rectores ut in posterum recordentur hoc nostrum emisimus iudicatum, et tibi Petroother clerics, notary clericoother clerics et notarionotary taliter scribere precepimus, eo quod interfuit. Actum predicte civitati Alifane. Feliciter. + Ego qui supra Landolfus archiepiscopus + Ego qui supra Dauferi me subscripsi + Ego qui supra Peendo me subscripsi + Ego Qui Supra Sadipertus stolesaiz et comes + Ego qui supra Dauferi
Keywords: abbesses, advocatus, aqueducts, archbishops, assembly, casae/cassinae massaricie, castle, cells/hermitages, churches, cisterns/pits, count, curtes, estate supervisors, fines, fountains, gastaldus/vicegastaldus, gualdi, judge, landed possessions, marshes/lagoons/tombolos, mills, mines, monasteries, mountains, notary, offersio/donatio, other clerics, other minor officer, palatium, petiae, prevosts, priests, princeps, rivers, roads, slave, slave labour, stone, wine.
Editions and document summaries: Franco 2017: 63-70
Bibliography: Franco 2017