FISCUS
In nomine domini nostri Iesu Christi Dei aeterni. Hugoemperor/king gratia Dei rexemperor/king. Si circa servos et ancillas Dei munificentiam nostrae benignitatis largimur, credimus hoc ad animae nostrae mercedem efficaciter pertinere. Igitur omnium fidelium sanctae Dei Ecclesiae nostrorumque presentium scilicet ac futurorum comperiat industria, qualiter per Berengariumintercessory, marquis/duke, fidelis of illustrem marchionemmarquis/duke et dilectum fidelemfidelis of nostrum quid[a]m noster ex monasteriomonasteries Beati Petri Caelo Aureicartula, venditio, libellus/precaria/emphyteusis, offersio/donatio, vici, rivers, islands, curtes, fisheries, ports, fluvial transport, fines, decima, teloneum, immunity, tuitio/bannum/mundeburdium, churches, monasteries, freeborn, aldius, slave, freedman, private foundations abbasabbots nomine Petrusabbots, pro diversis utilitatibus sui mon[aster]ii, ob amorem superni muneris, a nostra mansuetudine sibi fieri nostrae confirmation[is pr]eceptum petiit, et antiquorum regum preceptaimperial/royal diploma, quae in eodem sancto ac venerabili loco emissa sunt, in nostra mercede roborari dignaremur. Cuius precibus libentissim[e] aurem accomodantes, hoc immunitatisimmunity nostrae preceptum conscribi iussimus, per quod omnino precipientes iubemus, ut idem abbas, degens sub regula sancti Benedicti, id monasterium cum omnibus adiacenti[i] iuste et legaliter pertinentibus mobilibus atque immobilibus rebus acquisitis et acquirendis usque in finem vitae suae omnesque posteri eius teneant atque possideant. Insuper etiam confirmamus omnes res et possessiones quascumque idem monasterium longo tempore dinoscitur possedisse a Liutprandoemperor/king regeemperor/king ipsius monasterii funditoreprivate foundations concesse, id est inter caeteras res cortemcurtes illam quae dicitur AlpeplanaESTATE: curtes, fiscal property, textual occurrence, object, outflow, iure proprietatis/pleno iure, allocation to churches; PLACE: curtes, fiscal property, outflow, iure proprietatis/pleno iure, allocation to churches, in predicto sancto loco emissa a quodam Langobardorumlombard regeemperor/king Aripertoemperor/king, lombard, cunctisque aliis rebus ad eandem cortem pertinentibus in omnibus locis atque vocabulis suis cum territoriis at finibusfines per preceptum Liutprandi r[e]gis per singula loca ac vocabula denuntiatis, vel earundem rerum decimasdecima quocumque modo vel ingenio inibi collaboratis eidem sancto coenobio a tanto fundationis institutore concessis de iure regalifiscal property, outflow, iure proprietatis/pleno iure, allocation to churches seu monachorummonks possessionum, donationeoffersio/donatio, traditione aliorumque hominum, comparationevenditio quoque et quarumcumque legalium conscriptione cartarum, aut postea pretaxat[um] venerabile monasterium a donis regum vel imperatorum praedecessorum nostrorum aliorumque diversorum hominum emptione, donatione, fidelium quoque oblatione, comparatione, commutatione, libellorum cartarumque conscriptionecartula, libellus/precaria/emphyteusis acquisivit, ac deinceps iuste et legali[t]er acquirere potuerit, tranquillo iure per hoc nostrae [a]uctoritatis preceptum possideat; et iuxta defini[tionem antece]ssoris nostri Liutprandi regis liceat coenobio s[ecundum] regulam sancti Benedicti de propria congregatione abbatem eligere, ita ut nulla super eos umquam extranea inducatur persona, sintque omnes res eiusdem monasterii tam abbas quamque et monachi vel homines libellariifreedman et servislave quamque omnes alias res sub nostra regali defensione munite atque defensae; et si necessitas fuerit, de rebus et f[ami]liis ipsius monasterii per inquisitionem circumquaque manentium bonorum hominum, sicut de nostris regalibus rebus, rei veritas opprobetur. Hoc quoque statuimus, ut nullus rei publicae minister neque aliquis ex iudiciaria potestate tam in supradicta corte Alpeplana quamque in aliis rebus homines eiusdem monasterii liberos aut servos deinceps inquietare aut ad placitum trahere vel in finibus ipsius cortis placitum tenere aut aliquem pignorare vel aliquo modo distrahere presumat, vel loca ad causas audiendas vel freda exigenda aut tributa vel mansiones aut paratas faciendas nec fideiussores tollendo aut homines eiusdem ecclesiae ingenuos vel servos super terram ipsius commanentes distringendos nec ullas redibitiones aut inlicitas occasiones requirendas ingredi audeat; <sed neque ullus vel ripaticum aut terraticum aut teloneum tam in sua possessione quamque et in nostro publico iure a parte sepe fati monasterii umquam exigere aut tollere presumat pro mercede et remedio anime nostrae;>KEYWORD: uncertain tradition; KEYWORD: tolls; KEYWORD: levies; KEYWORD: teloneum et quicquid exinde fiscus nosterfiscal property vel pars publica [sp]erare potuit, in eodem sancto monasterio, secundum concessionem et confirmationem Liutprandi regis aliorumque regum vel imperatorum predecessorum, solemni et perpetua stabilitate firmamus; et quandocumque necessitas imminet, naves eiusdem monasterii per Ticinensem et Padi portum quamque per quemlibet alterum discurr[er]e possintKEYWORD: fluvial transport; KEYWORD: rivers; KEYWORD: rivers; KEYWORD: ports absque alicuius impedimento vel toloneiteloneum exactione. Concedimus etiam ipsi sancto ac venerabili loco omnes carpentarios illos quos praedictus locus dinoscitur per precepti paginam a tempore antecessoris nostri Liutprandi regis possedisse in valle quae dicitur Antelamofiscal property, textual occurrence, object, outflow, iure proprietatis/pleno iure, allocation to churches vel eos qui sunt in vicovici Besozolovici, fiscal property, textual occurrence, object, outflow, iure proprietatis/pleno iure, allocation to churches cum filiis filiabusque vel omni agnitione eorum, ut tempore oportuno indefesse operando deserviant, tam vel posteri eorum in supra fato coenobio, absque ulla retractione, perpetualiter. Confirmamus etiam in eodem sancto coenobio ob Dei reverentiam nostramque perpetuam salutem corticellamcurtes unam quae dicitur MalliaceESTATE: curtes, fiscal property, textual occurrence, object, outflow, iure proprietatis/pleno iure, allocation to churches; PLACE: curtes, fiscal property, textual occurrence, object, outflow, iure proprietatis/pleno iure, allocation to churches et alteram quae dicitur CalavadeESTATE: curtes, fiscal property, textual occurrence, object, outflow, iure proprietatis/pleno iure, allocation to churches; PLACE: curtes, fiscal property, textual occurrence, object, outflow, iure proprietatis/pleno iure, allocation to churches atque capellamchurches unam quae est in honore sanctae Dei genetricis virginis Mariae quae dicitur Primascafiscal property, textual occurrence, object, outflow, iure proprietatis/pleno iure, allocation to churches, churches, quae sita esse noscitur in valle Belizona, in subsidium et sustentationem monachorum, cum omnibus pertinentiis cum servis et ancillisslave libellariisfreeborn atque aldionibusaldius iuste et legaliter in eisdem corticellis pertinentibus. Secundum autem hanc nostram difinitionem sancimus et modis omnibus interdicimus cunctisque qui reliquam partem abbatiae in beneficium habuerint, ut nullam potestatem exerceant in predictis rebus a nostra mercede monachis delegatis, neque illorum electionem perturbent, aut contradicant, vel electum quem habuerint abbatem in aliquo conturbent, sed, prout melius valuerint, op[em] illis et auxilium ferant apud regem et eius militibus ad ea perficienda quae in illorum electione approbantur esse oportuna. Haec autem omnia superius allegata, sicuti a predecessoribus nostris regibus sive imperatoribus concess[a] et confirmata sunt, inconvulsae concedimus ac firmamus eidem venerabili loco perfruendum, perpetuis temporibus iure firmis[simofiscal property, outflow, iure proprietatis/pleno iure possidenda, ut sub tuitionis nost]rae mundburdotuitio/bannum/mundeburdium secure ac sinceriter perseverent. Insuper confirmamus in sepe fato monasterio pro mercede animae nostrae vada ad piscandumfisheries quae sunt in Ticino, id est in rivo Polonirivers, fisheries, Morascarivers, fisheries, seu vadum qui dicitur Landemariirivers, fisheries, Costa Teveredumrivers, fisheries et illum qui dicitur Sestemascusrivers, fisheries, cum illo medio quod ad Sepemrivers, fisheries dicitur et illum qui ad Aunellarivers, fisheries dicitur, seu [et illa quae sunt in Pado, habentes p]riorem [te]rminum [a] loco qui nuncupatur Popula Paganarivers, fisheries et pertingens usque ad locum quae dicitur Cap[u]t Asirivers, fisheries ex utraque parti Padi, cum insulisislands positis iuxt[a] predictam piscationem, vel quicquid ab [antiquo tem]pore seu moderno idem monasterium per antiquorum largitionem regum optinuit vel Pad[u]s invasit aut in futurum [irruperit de propriis ipsius monasterii rebus]. Precipientes ergo iubemus, ut nemo ex fidelibus s[ancta]e Dei Ecclesiae simulque nostris tam presentibus quamque absentibus parti predicti m[ona]sterii de his omnibus, quae s[u]pra a nobis co[n]cess[a et con]firmata sunt, quolibet tempore ullam pr[es]umat inferre molestiam aut contrarietatem, sed sub omni integri[tate, sicuti a nobis concessa et confir]mata sunt, perhe[nni]ter ibidem ad uti[lita]t[em] monasterii ipsius aliqua diminorat[ione pertin]eant. Si quis autem contra huius nostri precept[i securit]atem aliquam violentiam aut invasi[onem inferre] temptaverit, sciat se composit[urum a]uri optimi libras trigintapenalty, medietatem palatio nostrocamera regis et reliquam [medietatem parti eiusdem monas]t[e]ri[i]camera of other public authorities. Et ut haec nostra auctoritas pleni[orem in] Dei nomine optineant vigorem, manu pr[opr]is subter firmavimus et anuli nostri impres[sione in]signiri iussimus. [Signum domn]i (MF) Hugonis piissimi regis. Reccochancellor cancellariuschancellor ad vicem Garlanniarchchancellor, abbots abbatisabbots et archicancellariiarchchancellor recognovi et subscripsi. (SR) (SID). [Data IIII id. mar., anno dominicae incarnationis DCCCCXXVIIII, domni vero Hugonis piissimi regis tertio, indictione II. Actum Papia. Feliciter, amen.]
Title: Milano, Archivio di Stato, Museo diplomatico, sec. X, n. 172
Document number: 2155
Author(s): Chiara Stedile (file creation on 2021-02-08); Chiara Stedile (last change on 2021-02-08)
Record source: Critical edition
Document type: Imperial/royal diploma
Document tradition: Original
Fiscal property: Yes
Date: 929 March 12
Topical date: Pavia
Keywords: abbots, aldius, allocation to churches, archchancellor, camera of other public authorities, camera regis, cartula, chancellor, churches, curtes, decima, emperor/king, fidelis of, fines, fiscal property, fisheries, fluvial transport, freeborn, freedman, immunity, imperial/royal diploma, islands, iure proprietatis/pleno iure, levies, libellus/precaria/emphyteusis, lombard, marquis/duke, monasteries, monks, offersio/donatio, outflow, penalty, ports, private foundations, rivers, slave, teloneum, tolls, tuitio/bannum/mundeburdium, uncertain tradition, venditio, vici.
Editions and document summaries: DD U, pp. 54-63 n. XX
Commentary
Il formulario è il medesimo del diploma di Berengario I del 29 marzo 899 in favore del monastero di Santa Maria Teodote (DD B I, pp. 79-83, n. XXVII). Il testo è ripetuto nel diploma di Ottone I del 9 aprile 962 (MGH DD O I, pp. 337-343 n. 241a). Esiste una falsificazione in forma di originale di questo diploma risalente al secolo X (Milano, Archivio di Stato, Museo diplomatico, sec. X, n. 172, DD U, pp. 54-63 n. XX), che ne riproduce materialmente il testo con tutti gli errori; il passo aggiunto rispetto all'originale, rappresentato tra parentesi graffe, è considerato da Schiaparelli un'interpolazione.