+ In Dei nomine. Regnante domno nostro Desiderio rege, anno regni eius octavo, et domno nostro Adelchis rege, anno regni eius sexto, mense decembrio, per indictione tertia. Notitia iudicati, qualiter venerunt in presentia mea ➚ in Dei nomine , in domo , una cum altercationem inter se habentis. Dicebat ipse Lucipert presbiter: “Iubeat me audire pietas vestra, quia iste Gunduald presbiter, tempore illo quando custus et rector erat in ➚, de proprio pretio eidem ecclesiae , in loco vocabuli ➚, da et et et , cum quam pertenuit ad ipsa casa, cum mobilia vel inmobilia in integrum; et modo, postquam foris exiet de ipsa ecclesiae, tulet secum ipsum monimen per quem ipsa rem emerat, et possidet ipsam rem sibi privato, qui legibus ipsei ecclesiae pertinere debet”. Ad hec respondebat Gunduald presbiter: “Veritas est quia, resedente me in ipsa casa ecclesiae, comparavi ipsa casa de quam adseris, set, Deo teste, de proprio pretio meo, quem de iura parentum meorum tuli, exinde conparavi ipsam rem; nam non de aliquo pretio ipsius ecclesiae”. E contra iterum dicebat Lucipert presbiter: “Habeo testes in quorum presentia ipsa conparatio facta est, qui interfuerunt quando tu in ipsam rem desuper altario ipsius ecclesiae in pretio dedisti ad ipsi homenis”. Nos vero ita audientis, fecimus ipso Luciperto presbitero dare wadia eidem Gunduald presbiteri, ut in constituto posito ipsos testes in presentia nostra ostendere deviret. Qui et in constituta die iteratim ambe partes ante nos coniunxerunt, et renuntiavet nobis id ipse Lucipert presbiter, eo quod testes nullo modo ostendere potuisset qualiter antea predixerat et wadia dederat. Talia vero nos cognuscentis, fecimus ipso Gundualdo presbitero ostendere nobis cartolam ipsam per quam ipsam rem emerat. Qui de presenti detulet nobis ipsam cartolam; et invenimus insertum in eam, qualiter in ipsam rem a predicti homenis dederat Gunduald presbiter in auro soledos viginti in prefinito et, in presentia testium subter scriptorum, per quos ipsa cartula rovorata fuerat, persoluto; nam non ividem continebatur ut cruces aureas ipsius ecclesiae, ut ipse Lucipert presbiter profanabat, pro pretio dedisset in ipsam rem. Super haec iudicavimus secundum lege, et, ut plus recte nobis paruit esse, ut ipse Gunduald presbiter, postquam substantia ex iura parentum suorum havire visus est, super ipsam cartolam iuratus, se quinto, per sancta Dei evangelia diceret quia “Pretio illo, quod legitur in hanc cartulam et dedi in ipsam rem, de proprio pretio ex iura parentum meorum fuit, nam per nullo ingenio pertenuit eclesie Sancti Cassiani, nec legibus ipsam rem perdere pro hoc non debeo”. Et in tali ordine wadia dare fecimus Gundualdo presbitero eidem Luciperti presbiteri, ut, se quinto, per evangelia ipsum sagramentum persolvere deviret. Et de presenti direximus nostro , qui ipsum sagramentum insimul auscultare deviret. Et in eorum presentia deduxet ipsum sagramentum, ubi aderant insimul: , , , , , , de et alii plures. Et dum hoc nobis renuntiatum fuisset, ut supra, iudicavimus, ut ipsam rem habiret Gunduald presbiter in prefinito, sicut cartula eius continebatur, et renuntiavimus eidem Luciperti presbiteri, ut de ipsa res ipse et successoribus eius remoti et contenti esse devirent. Unde hanc notitiam iudicati nostri tibi qui supra Gundualdo presbitero pro cautela et longivis temporibus emitti previdemus, ut amplius de hac re nullo tempore aliqua oriatur intentio, set cunctis diebus in suprascripto ordine stabile debeat permanere. Et pro confirmatione nostro scrivere precepimus. Actum ➚. + Ego Peredeus exiguus episcopus in hunc iudicatum manu mea subscripsi.
Keywords: baptismal churches, bishops, casae/cassinae massaricie, curtes, deacons, emperor/king, fiscal property, landed possessions, mention, missus, mother churches, other clerics, priests, venditio, works of art.
Editions and document
summaries: MDL IV/1, n. 60; reg. MDL V/2, n. 90; CDL II, 182, pp. 157-160; ChLA, XXXIII, 984.