FISCUS
In nomine Domini Salvatoris Iesu Christi Dei eterni. Ricchardusprinceps, marquis/duke, vir gloriosus/vir sublimis et Iordanusprinceps, marquis/duke, vir gloriosus/vir sublimis divina ordinante providentia Capuanorum principesprinceps. Cum principali excellentia petitioni dilecti sui clementer favet, igitur omnium nostrorum fidelium silicet presentium ac futurorum pateat sagacitati quoniam Landolfuschild of filiuschild of condam Pandolfi olim principisprinceps, et Ladulfusnephew/niece of neposnephew/niece of ipsius Landulfi, et filiichild of condam Pandulfi, et Iohanneschild of, sibling of et Petruschild of, sibling of germanisibling of et filiichild of condam Gisulfi, et Pandulfuscount, child of, sibling of et Landenolfuscount, child of, sibling of germanisibling of et filiichild of condam Laydulfi, olim Theanensescomitatus comitescount, contra nostram animam cogitaverunt et consiliaverunt ac inimicos nostros intra nostram provinciam invitaverunt atque introduxerunt, propter quod, secundum legemlaw Longabardorumlombard, omnes res eorum in nostro Palatio devolute suntfiscal property, textual occurrence, mention, inflow, confiscation, property of criminals/political traitors ad faciendum exinde omnia que voluerimus. Nunc autem considerantes que sacra Scriptura testatur, quoniam quidem invasores et dissipatores sanctuarium Dei omnipotens Deus confundit et dispergit, et sicut stipulam ante faciem venti ad nichilum eos dedicit, et econtra fauctores enim et aumentatores ac tutores ecclesiarum Dei conditor omnium rerum eos proteget, defendet, exaltabit atque custodiet eternamque requiem eis concedet, nos autem formati talibus preceptis, et ideo ac per interventumintercessory ac petitionem Pandulfiintercessory, child of, fidelis of nostri dilecti fidelisfidelis of et filiichild of condam Gale, dompno Desiderioabbots, personal rank venerabilispersonal rank abbatiabbots monasterimonasteries Sancti Benedicti siti in monte castro Casinomonasteries, pro parte et vice prefati sacri monasterii damus, tradimus, concedimus ac confirmamus et in eorum liberam potestatem transducimus, silicet integrum opidumcastle congnomento Mortulamrivers, mountains, landed possessions, hay/fodder, fiscal property, textual occurrence, object, function, redistributive, outflow, iure proprietatis/pleno iure, coloni/tenants, castle, clusae/gates, walls, ports, roads, rights of use on woods/pastures/waters, quod fuit predictorum comitum et modo est pertinens nostri Palatii, cum muriswalls et portisclusae/gates ipsius oppidi et cum omnibus hominibuscoloni/tenants ibidem morantibus vel qui moraturi erunt et cum montibusmountains et planis, silvisforests, rights of use on woods/pastures/waters, pratis, paschuishay/fodder, rights of use on woods/pastures/waters, aquisrivers, rights of use on woods/pastures/waters et cum terrislanded possessions et viisroads suis et omnibus pertinentibus ipsius oppidi. Et damus ac confirmamus tibi iam dicto dompno Desiderio venerabili abbati, pro parte et vice iam fati monasterii Sancti Benedicti, inclitas terras et curtesKEYWORD: fiscal property, textual occurrence, object, function, redistributive, outflow, iure proprietatis/pleno iure; KEYWORD: landed possessions; KEYWORD: curtes et hominescoloni/tenants de loco cognomento Casa Furtinacurtes, landed possessions, fiscal property, textual occurrence, object, function, redistributive, outflow, iure proprietatis/pleno iure, coloni/tenants, qui est in ipso dominio Mortule, qualiter pertinet ipsi monasterio Sancti Benedicti per suas cartulascartula et rationes. Ob recordationem etiam et nostram eternaliter stabiliendam traditionem ac concessionem ac confirmationem, hos nostre firmitatis apices fieri iussimus, quibus omnino santimus et perpetualiter habendum mandamus, ut amodo et semper ipse dompnus Desiderius suique successoribus et pars prefati monasterii firmiter, secure, libere et quiete habeatis ac possideatis inclitum prefatum oppidum Mortule cum muris et portis ipsius oppidi et cum hominibus ibidem morantibus vel qui moraturi erunt, et cum terris, montibus, planis, silvis, platis, paschuis, aquis, viis suis et omnibus pertinentiis ipsius oppidi. Et damus atque confirmamus tibi dompno Desiderio venerabili abbati, pro parte et vice iam dicti monasterii, tuisque successoribus, inclitas curtes et homines de cognomento casa Fortina que est in ipso dominio Mortule, qualiter illud pertinet ipsi monasterio per suas cartulas et alias eius ratiotiones per omne, sicut superius scriptum est, et faciatis de eis vel exinde qualiter parti ipsius monasterii necessarium fuerit omnia que volueritis, remota omni inquietudine et molestatione cuiuscumque comitis, castaldei, iudicis, sculdai et omnium mortalium personarum. Quod si quelibet hominum magna parvaque persona contra hanc nostri precepti firmitatem agere presumpserit, aut eius violatrix in quocumque fieri temptaverit, sciat se conpositurum auri purissimi libras septingentaspenalty, medietatem nostre curie et medietatem tibi dompno Desiderio vel tuis successoribus seu partibus predicti monasterii, et soluta pena, huius nostre concessionis pagina munita, firma ac stabilis maneat in pertuum. Ut autem hec nostre concessionis pagina firmius credatur diligentiusque ab omnibus observetur, manu nostra conroboravimus et nostri sigilli inpressione iuximus insigniri. Signum dompni Riccardi excellentissimi principis. Riccardusprinceps, marquis/duke, vir gloriosus/vir sublimis. Ex iuxione prefate serenissime potestatis scriptum per manus Alerisiiwriter, judge sacri Palatii iudicisjudge in anno septimo principatus ipsius dompni Ryccardi et dompni Iordani gloriosorumvir gloriosus/vir sublimis principum, et secundo anno ducatusmarquis/duke, marca/ducatum illorum GaytePLACE: cities; ESTATE: marca/ducatum. Datum XIIIIa kalendas Frebuarii, anno ab incarnatione Domini nostri Iesu Christi millesimo LXVo, indictione tertia.
Title: Montecassino, Archivio Abbaziale, aula III, capsa XIV, n. 31
Document number: 4563
Author(s): Valerio De Angelis (file creation on 2023-03-31); Valerio De Angelis (last change on 2023-03-31)
Record source: Critical edition
Document type: Marquis’/ducal/princely diploma
Document tradition: Original
Fiscal property: Yes
Date: 1065 January 19
Keywords: abbots, cartula, castle, child of, clusae/gates, coloni/tenants, confiscation, count, curtes, fidelis of, fiscal property, forests, function, hay/fodder, inflow, intercessory, iure proprietatis/pleno iure, judge, landed possessions, law, lombard, marca/ducatum, marquis/duke, mention, monasteries, mountains, nephew/niece of, object, outflow, penalty, personal rank, princeps, property of criminals/political traitors, redistributive, rights of use on woods/pastures/waters, rivers, roads, sibling of, textual occurrence, vir gloriosus/vir sublimis, walls.
Editions and document summaries: Gattola 1734, pp. 164-165; Leccisotti 1965, II, p. 136; RPD, I, pp. 499-501 (source of the text reproduced here).
Commentary
Il Registrum Petri diaconi (Montecassino, Archivio Abbaziale, Reg. 3) è un semplice cartulario compilato fra il 1131 e il 1133 dal bibliotecario di Montecassino, ultimo continuatore della Chronica monasterii Casinensis iniziata da Leone Ostiense, che copiò non soltanto privilegi pontifici e praecepta delle autorità laiche, ma anche oblationes quorumque fidelium, riprendendo in particolare i documenti riassunti nella cronaca: non mancano le falsificazioni, predisposte però dal suo illustre predecessore Leone. Risulta assai più corposo del Chronicon Sanctae Sophiae, sia per la maggiore importanza di Montecassino, sia perché Pietro inserisce circa 650 documenti privati.