FISCUS
In nomine Domini salvatoris nostri Iesu Christi Dei eterni. Richardusprinceps, marquis/duke, vir gloriosus/vir sublimis, vir excellentissimus et Iordanesprinceps, marquis/duke, vir gloriosus/vir sublimis divina ordinante providentia Capuanorum principesprinceps. Cum principali excellentia petitioni dilecti sui clementer favent, igitur fidelium nostrorum presentium omnium ac futurorum universitas noverit qualiter nos loca Deo ubique dicata de bono in melius proficere studemus, singulariter tamen et quasi specialius locum in quo patri nostri sanctissimi Benedicti corpus fovetur, quod situm est in Monte castro Casino, ubi nunc, Deo auxiliante, domnus Desideriusabbots, personal rank venerabilispersonal rank abbasabbots preest, ex nostra ope pro salute nostre anime ibidem dare atque concedere volumus. Nunc autem, Deo tuente, nos proprio principali iure hereditati cum comitibuscount, quorum fuerat castellumcastle TeramePLACE: fiscal property, textual occurrence, object, function, redistributive, inflow, confiscation, outflow, iure proprietatis/pleno iure, castle, property of criminals/political traitors; ESTATE: fines, contra animam nostram cogitaverunt et consiliaverunt ac inimicos infra nostram provinciam invitaverunt et conduxerunt, propterea res eorum nostro fisco deducte suntfiscal property, textual occurrence, mention, inflow, confiscation, property of criminals/political traitors. Nunc autem, ob interventumintercessory Robberti Crispiniintercessory, fidelis of nostri dilecti fidelifidelis of et Guigelliintercessory, viscount vicecomitisviscount et Landulfi filio Auloaldiintercessory, damus, concedimus atque confirmamus in prefato monasterio predictum castellum Terame cum omnibus suis pertinentiis et adiacentiis per has finesfines: incipiente a capite de rivorivers qui dicitur Maroczerivers et qualiter directum vadit in via que est silice extra versante ipsa silice qualiter descendit per caba que est inter finesfines de civitatecities AquinensePLACE: cities; ESTATE: fines et de castello Terame et descendit in aqua qui nominatur Sogne et qualiter vadunt Sogne per Pentome extra versante ipse Sogne et quomodo vadit per rivo qui nominatur Brictoli et quomodo ascendit per ipsa cava antiqua qui decernit per fines de civitate Aquinense et castello Terame et quomodo descendit per locum qui dicitur Aquaru et descendit per rivo qui descendit in campo qui dicitur Aquile et qualiter vadit ipse rivus et vadit per rivo qui dicitur de li Iaiuni usque in cava que est inter finesfines de civitatecities Ponte CurboPLACE: cities; ESTATE: fines et castellum Terame et qualiter descendit per locum qui dicitur Aquaru unde per hieps tempus aqua decurrit et intrat in rivo qui dicitur Rabanu et quomodo decurrit eodem rivo usque in fluviumrivers qui dicitur Carnellusrivers et qualiter vadit ipso fluvio usque ubi intrat predicto rivo qui dicitur Marocze et quomodo ascendit per eodem rivo usque in capite ubi est priore fine. Quam etiam datione, confirmatione atque concessionem totam et integram, qualiter supra scripta sunt, in prefato sancto ac venerabile loco concedimus necnon et prefato domno Desiderio reverentissimopersonal rank abbati eiusque successoribus atque rectoribus, regulariter faciendum exinde omnia que pro parte i ipsius prefato sancto loco placuerint. Ob recordationem etiam et nostram eternaliter stabiliendam dationem ac concessionem atque confirmationem, hos nostre firmitatis apices fieri iussimus, quibus omnino sanccimus et perpetualiter habendum mandamus, ut amodo et semper ipse domnus Desiderius abbas suique successores et pars predicti sanctissimi loci firmiter, secure, libere et quiete habeant et possideant inclitum predictum castellum cum omnia que et qualiter ad eodem castellum pertinentes fuit aut esse invenitur per omnia, quemamodum superius scriptum est, remota omni inquietudine et molestatione cuiuscumque iudicis, comitis, castaldeis, sculdays et omnium persone. Quod si quelibet hominum persona parva vel magna contra hanc nostri precepti firmitatem agere temptaverit aut eius violatrix in quocumque fieri presumpserit, sciat se compositurus auri purissimi libras .Cpenalty., medietatem nostre camere et medietatem tibi prefato domno Desiderio abbati tuisque successoribus atque rectoribus predicti sanctissimi loci, et soluta pena huius nostre concessionis pagina munitum, firmum ac stabile maneat imperpetuum. Ut autem hec nostre concessionis pagina firmius credatur diligentiusque ab omnibus observetur, manu nostra corroboravimus et nostri sigilli inpressione iussimus insigniri. Signum domni Richardi excellentissimivir excellentissimus principis. RICCARDVSprinceps, marquis/duke, vir gloriosus/vir sublimis, vir excellentissimus. Ex iussione prefate serenissime potestatis scriptum per manus Iohanniswriter, judge iudicisjudge in anno nono principatus ipsius domni Richardi et domni Iordanis gloriosorumvir gloriosus/vir sublimis principum et IIIIo anno ducatusmarquis/duke, marca/ducatum illorum CagetePLACE: cities; ESTATE: marca/ducatum. Data IIIIo kalendas Iulii, anno ab incarnatione Domini nostri Iesu Christi millesimo sexagesimo sexto, indictione quarta.
Title: Montecassino, Archivio Abbaziale, aula III, capsa XIV, n. 16
Document number: 4566
Author(s): Valerio De Angelis (file creation on 2023-04-05); Valerio De Angelis (last change on 2023-04-05)
Record source: Critical edition
Document type: Marquis’/ducal/princely diploma
Document tradition: Original
Fiscal property: Yes
Date: 1066 June 28
Keywords: abbots, castle, cities, confiscation, count, fidelis of, fines, fiscal property, inflow, intercessory, judge, marca/ducatum, marquis/duke, mention, penalty, personal rank, princeps, property of criminals/political traitors, rivers, textual occurrence, vir excellentissimus, vir gloriosus/vir sublimis, viscount.
Editions and document summaries: Gattola 1734, pp. 166-167; Leccisotti 1965, II, p. 130 ; RPD n. 350, III, pp. 1155-1156 (source of the text reproduced here).
Commentary
Il Registrum Petri diaconi (Montecassino, Archivio Abbaziale, Reg. 3) è un semplice cartulario compilato fra il 1131 e il 1133 dal bibliotecario di Montecassino, ultimo continuatore della Chronica monasterii Casinensis iniziata da Leone Ostiense, che copiò non soltanto privilegi pontifici e praecepta delle autorità laiche, ma anche oblationes quorumque fidelium, riprendendo in particolare i documenti riassunti nella cronaca: non mancano le falsificazioni, predisposte però dal suo illustre predecessore Leone. Risulta assai più corposo del Chronicon Sanctae Sophiae, sia per la maggiore importanza di Montecassino, sia perché Pietro inserisce circa 650 documenti privati.