FISCUS
In nomine Domini salvatoris nostri Iesu Christi. Domni Iordanisprinceps, marquis/duke, vir gloriosus/vir sublimis divina ordinante clementia Capuanorum princepsprinceps petitioni dilecti sui clementer favet. Notum sit omnibus sancte et catholice Ecclesie filiis Richardumprinceps, parent of principemprinceps patremparent of meum, quia cognovit locum qui dicitur ad Arcum Diane, in quo ecclesia Sancti Angelifiscal property, textual occurrence, mention, inflow, churches, monasteries constructa est, utilem ad congregationem monachorummonks et construendum monasteriummonasteries, angustum tamen, adeo quod non erat amplius quam ecclesia nuper constructa accingit et officina monachorum, dedisse pro eo in commutationemcommutatio Ildebrandoarchbishops Capuano archiepiscopoarchbishops ecclesiamchurches magnam constructam in Capuamcities, vocabulo Sancti Iohannis Areppaldilanded possessions, fiscal property, textual occurrence, mention, outflow, counter-gift, luxury, books, churches, ditatam terris multislanded possessions et ornamentisluxury et librisbooks, et recepit in commutationem ipsam ecclesiam Sancti Angeli ad Arcum Diane et aliam ecclesiamchurches Sancti Angeli constructam in Capuam, que nuncupatur de Odaldiscilanded possessions, fiscal property, textual occurrence, object, function, redistributive, inflow, outflow, iure proprietatis/pleno iure, churches, slave. Et quia pro suo tempore religiosus ille locus cepit augmentari, additis suis rebus secundum quod placuit, quam maxime crevit. Quapropter a me et ab uxoremarriage mea locus ille valde diligitur, Die quadam ego prescriptus Iordanus princeps, divina inspiratione compulsus, ivi ad prescriptam ecclesiam Sancti Angeli ad Arcum Diane causa orationis, et religiosorum plurimorum monachorum a me postulavitintercessory prudentia, Iohannisintercessory, other clerics, monks scilicet monachimonks et decaniother clerics et Maynardiintercessory, monks et Petriintercessory, monks et aliorurn monachorummonks, quatenus per firmitatis apices concederem monasterio que possidebant et dominabantur. Quorum precibus favens, per huius concessionis paginam concedo que princeps Richardus pater meus dedit et que ego postea tribui et que eidem pertinent monasterio et que possidebat e dominabantur. Illius vero loci finesfines primum indico sic concedens: ex una parte sunt cave cimentaree qualiter pergitur per ecclesiamchurches Sancti Marcellichurches et ad terram que dicitur Bertarisci, et qualiter redit per latera montis et per ipsas criptas et ascendit inde per canalem qui dicitur ad Ficum Fusculam et qualiter redit per ipsam viam antiquam et per Rickibellum et qualiter descendit per latera Calvini et per terram monasteriimonasteries Sancti Benedicti constructi in Capuammonasteries et qualiter descendit per terram Sancti Vincentii usque ad cavas cimentarias. Et concedo quicquid continetur in cartula oblationis quod pater meus prescriptus obtulit eiusdem monasterio Sancti Angeli, Sarzanumfiscal property, textual occurrence, object, function, redistributive, outflow, iure proprietatis/pleno iure et hominescoloni/tenants et terraslanded possessions, fiscal property, textual occurrence, object, function, redistributive, outflow, iure proprietatis/pleno iure a Sancto Martino qui dicitur ad Lavemlanded possessions, coloni/tenants et per ipsum Battiticzumlanded possessions, chestnuts, coloni/tenants, ubi modo sedent homines vestri et usque in Ventuvanamlanded possessions, coloni/tenants. Concedo quoque eidem monasterio Sancti Angeli ecclesiam Sancti Angeli de Odaldisci cum terrislanded possessions et servisslave labour, slave et cum omnibus suis pertinentibus, et ecclesiamchurches Sancti Benedicti Pictolilanded possessions, fiscal property, textual occurrence, object, function, redistributive, outflow, iure proprietatis/pleno iure, churches cum ecclesiischurches et terrislanded possessions et pertinentibus suis, que ecclesie sunt in Capuam, et Sanctum Petrum de Scafatilanded possessions, fiscal property, textual occurrence, object, function, redistributive, outflow, iure proprietatis/pleno iure, monasteries, slave cum monasteriismonasteries, servisslave labour, slave et terrislanded possessions et omnibus suis pertinentibus, et ecclesiamchurches Sancti Rufilanded possessions, fiscal property, textual occurrence, object, function, redistributive, outflow, iure proprietatis/pleno iure, churches, slave cum servisslave labour, slave et terrislanded possessions et omnibus suis pertinentibus, et ecclesiamchurches Sancte Agathelanded possessions, fiscal property, textual occurrence, object, function, redistributive, outflow, iure proprietatis/pleno iure, coloni/tenants sitam prope muroswalls Aversanecities, walls urbiscities, cum hominibuscoloni/tenants et terrislanded possessions et universis suis pertinentibus, et unum castanetumchestnuts, fiscal property, textual occurrence, object, function, redistributive, outflow, iure proprietatis/pleno iure optimum et terraslanded possessions, fiscal property, textual occurrence, object, function, redistributive, outflow, iure proprietatis/pleno iure pro servitio hospitum que est prope Baptiticzum in finibusfines SarzaniPLACE: chestnuts, fines; ESTATE: fines. Omnia prescripta concedo et confirmo perpetualiter prescripto monasterio Sancti Angeli subdito monasteriomonasteries Sancti Benedicti Montis Casinimonasteries, cui Oderisiusabbots, personal rank venerabilispersonal rank abbasabbots preesse videtur, ab eodem vero abbate ordinatus Girdusprevosts est prepositusprevosts monasterio Sancti Angeli, ad possessionem eiusdem monasterii et dominationem. Quod siquis huius concessionis violator esse presumpserit, centum auri optimi libraspenalty persolvat, medietatem eiusdem monasterio eiusque rectoribus et medietatem fisco meo, et soluta hac pena, huius mee concessionis pagina firma et inviolabilis maneat semper. Et ut firmus credatur et diligentius observetur, manu mea subscripsi et meo sigillo feci decorare. Signum domni Iordaniprinceps, marquis/duke, vir gloriosus/vir sublimis gloriosissimivir gloriosus/vir sublimis principis. IORDANVS. Ex iussione predicti principis scripsi ego Canzolinuswriter, judge iudexjudge in anno principatus ipsius tricesimo primo et vicesimo sexto anno ducatusmarquis/duke, marca/ducatum eius GaietePLACE: cities; ESTATE: marca/ducatum. Data sexto kalendas Martii, anno ab incarnatione Domini nostri Iesu Christi .M. LXXX nono. Scriptum Capuecities per indictionem duodecimam.
Title: Montecassino, Archivio Abbaziale, Reg. 3 (Martin et al., Registrum Petri Diaconi, III, n. 509, fol. 214r)
Document number: 4577
Author(s): Valerio De Angelis (file creation on 2023-08-19); Valerio De Angelis (last change on 2023-08-19)
Record source: Critical edition
Document type: Marquis’/ducal/princely diploma
Document tradition: Copy
Fiscal property: Yes
Date: 1089 February 24
Topical date: Capua (Caserta)
Date/period of redaction: 1131 - 1133
Keywords: abbots, archbishops, books, chestnuts, churches, cities, coloni/tenants, commutatio, fines, fiscal property, function, intercessory, iure proprietatis/pleno iure, judge, landed possessions, luxury, marca/ducatum, marquis/duke, marriage, monasteries, monks, object, other clerics, outflow, parent of, penalty, personal rank, prevosts, princeps, redistributive, slave, slave labour, textual occurrence, vir gloriosus/vir sublimis, walls.
Editions and document summaries: Gattola 1734, p. 202-203; RSAF, pp. 56-59; RPD, III, n. 509, pp. 1394-1395 (source of the text reproduced here).
Bibliography: Nel Registrum Sancti Angeli in Formis i confini dei possedimenti della chiesa risultano ampliati rispetto alla versione del Registrum Petri Diaconi: Sthamer 1930-1931, p. 26.
Commentary
Il Registrum Petri diaconi (Montecassino, Archivio Abbaziale, Reg. 3) è un semplice cartulario compilato fra il 1131 e il 1133 dal bibliotecario di Montecassino, ultimo continuatore della Chronica monasterii Casinensis iniziata da Leone Ostiense, che copiò non soltanto privilegi pontifici e praecepta delle autorità laiche, ma anche oblationes quorumque fidelium, riprendendo in particolare i documenti riassunti nella cronaca: non mancano le falsificazioni, predisposte però dal suo illustre predecessore Leone. Risulta assai più corposo del Chronicon Sanctae Sophiae, sia per la maggiore importanza di Montecassino, sia perché Pietro inserisce circa 650 documenti privati.