FISCUS
In nomine Domini Dei eterni et salvatoris nostri Iesu Christi. Nos Richardusprinceps Dei gratia princepsprinceps, anno, Deo propitio, principatus nostri quarto decimo, mense Frebruario, indictione decima. Quia satis libitum et saluberrimum esse videtur ex nostris acquisitionibus ecclesias Dei honorare, iccirco ob amore ipsius omnipotentis Dei et beati confessoris sui Benedictimonasteries, cuius monasteriummonasteries situm est in Monte castro Casino, pro salute anime mee seu parentum meorum, necnon et pro salute anime avunculiuncle/aunt of nostri magne recordationis consulisconsul/hypatos et ducismarquis/duke Raynulfimarquis/duke, consul/hypatos, uncle/aunt of, per hanc cartam damus, tradimus atque offerimus in prefato monasterio, ubi nunc, Deo tuente, domnus Desideriusabbots, personal rank reverentissimuspersonal rank abbasabbots preest, id est cenoviumfiscal property, textual occurrence, object, function, redistributive, outflow, iure proprietatis/pleno iure, monasteries Sancti Michaelis Archangelifiscal property, textual occurrence, object, function, redistributive, outflow, iure proprietatis/pleno iure, churches, monasteries, qui antiquitus dicebatur ad Arcu Diane et nunc dicitur ad Forma, cum ecclesiischurches sibi subiectis et cum suis pertinentiis quit qualit nobis sunt pertinentes per cartas comutationiscommutatio nobis emissa ante hos annos a domno Hildeprandoarchbishops archipresulearchbishops archiepiscopatusmother churches Sanctorum protomartiris Stephani et Agathemother churches huius sancte sedis, insimul etiam cum ipsa concessione quod per nostrum principalem scriptum ibidem a nobis concessum et confirmatum est, totum et integrum illud damus atque offerimus in prefatum monasterium ad habendum et fruendum et possidendum et faciendum exinde regulariter amodo et in antea et semper omnia quecumque ipse prefatus domnus Desiderius abbas et sui successores et pars predicti monasterii voluerint. Quam etiam pro legale defensione damus atque offerimus in prefato monasterio predicta carta commutationis per quam nobis pertinet ad possessione ipsius monasterii et predicto domni abbati et de suis successoribus. Et obligavimus nos supra nominatus Richardus princeps nos et nostros heredesheir to ad predictum monasterium et ad prefatum abbatem et ad suos successores integra suprascripta nostra datione atque offersione defendere et antestare ammodo et semper ab omnibus hominibus ab omnique partibus, et quando voluerint ipse domnus abbas et sui successores et pars predicto monasterio, licentiam abeant sibi exinde auctores et defensores esse vicibus nostris et de nostris heredibus cum ista offertionis cartulaoffersio/donatio et cum predicta carta commutationis et cum aliis suis et nostris rationibus quomodo vel qualiter melius potuerint et voluerint. Siquis sane, quod fieri minime credimus, esse venturum homo qui adversus hanc carta nostre dationis atque offersionis inquietare presumpserit aut aliquit de quod superius scriptum est predicti cenobii sanctissimi Benedicti subtrahere voluerit vel subtraxerit, peccatis dampnationis anime sue sit obligatus qui pro hac re a nostris facinoribus, favente Deo, putamus nos esse purgatus. Idcirco quod si nos qui suprascriptus Richardus Domini gratia princeps vel nostri heredes hanc cartam dationis atque offertionis, de quibus continet, aliquando per qualecumque ingenium dirrumpere aud removere quesierimus, quinquaginta libras auri purissimipenalty pena nos vel nostros heredes componere obligavimus ipsi domni abbati et ad successores suos et ad pars predicti monasterii, et post solutam penam hec nostra datio atque offersio firma et stabilis maneat in perpetuum. Et taliter nos qui suprascriptus Richardus Domini gratia princeps, qualiter nobis congruum fuit, pro salute anime mee feci, et tibi Iohanniwriter, witness, notary, judge notarionotary scribere iussimus. Ego Iohannes iudexjudge. Ego Landolfuswitness. Ego Pandolfuswitness, count comescount. Ego Sicowitness comescount.
Title: Montecassino, Archivio Abbaziale, aula III, capsa X, n. 23
Document number: 4586
Author(s): Valerio De Angelis (file creation on 2023-09-01); Valerio De Angelis (last change on 2023-09-01)
Record source: Critical edition
Document type: Marquis’/ducal/princely diploma
Document tradition: Original
Fiscal property: Yes
Date: 1072 February 1 - 1072 February 28
Keywords: abbots, archbishops, churches, commutatio, consul/hypatos, count, fiscal property, function, heir to, iure proprietatis/pleno iure, judge, marquis/duke, monasteries, mother churches, notary, object, offersio/donatio, outflow, penalty, personal rank, princeps, redistributive, textual occurrence, uncle/aunt of.
Editions and document summaries: Gattola 1734, p. 176; Leccisotti 1965, p. 42; RSAF, pp. 43-45; RPD, III, n. 405, pp. 1147-1148 (source of the text reproduced here).
Commentary
Il Registrum Petri diaconi (Montecassino, Archivio Abbaziale, Reg. 3) è un semplice cartulario compilato fra il 1131 e il 1133 dal bibliotecario di Montecassino, ultimo continuatore della Chronica monasterii Casinensis iniziata da Leone Ostiense, che copiò non soltanto privilegi pontifici e praecepta delle autorità laiche, ma anche oblationes quorumque fidelium, riprendendo in particolare i documenti riassunti nella cronaca: non mancano le falsificazioni, predisposte però dal suo illustre predecessore Leone. Risulta assai più corposo del Chronicon Sanctae Sophiae, sia per la maggiore importanza di Montecassino, sia perché Pietro inserisce circa 650 documenti privati.