FISCUS
Notum sit omnibus sanctae et catholicae aecclesiae filiis, Richardumprinceps, grandparent of princepemprinceps avumgrandparent of meum aecclesiaschurches Dei et monasteriamonasteries dilexisse, cenovia construxisseKEYWORD: private foundations; KEYWORD: monasteries. Inter quae etiam et monasteriummonasteries Sancti Angeli qui dicitur in Formis monasteriesa novo fundamine restauravit eumque terris, vineis et olivetis, silvisKEYWORD: fiscal property, textual occurrence, mention, function, redistributive, outflow, iure proprietatis/pleno iure; KEYWORD: landed possessions; KEYWORD: wine; KEYWORD: oil; KEYWORD: forests, rights of use on woods/pastures/waters, pascuisrights of use on woods/pastures/waters, hominibuscoloni/tenants, ecclesiisfiscal property, textual occurrence, mention, function, redistributive, outflow, iure proprietatis/pleno iure, churches ac diversis opibus ditavit. Quo defuncto, Iordanusprinceps, parent of princepsprinceps paterparent of meus omnia quae eidem monasterio prephatus Richardus princeps avus meus dederat, confirmavit ipseque postmodum quam plurima eidem cenovio contulit. Quadam vero die ego secundum Richardusprinceps, vir magnificus, vir gloriosus/vir sublimis divina ordinante clementia Capuanorum princepsprinceps, cum apud predictum monasterium Sancti Angeli orationis causa iter haberem, fratresintercessory, monks qui ibi Deo iugiter serviebant a magnitudine mea firmitatis apices donorum omnium et concessionum quae principes prememorati fecerant Deo et eorum monasterio, me offerre postulaverunt. Quorum petitionibus digne obtemperans, fieri procuravi. Ex interventuintercessory igitur eorum et consilio Rainulfi filii Gualonisintercessory et Rainaldi Lopiniintercessory dilectorum baronum meorum per librum optuli, et per paginam huius precepti tradidi, concessi et confirmavi omnia quae supra scripti principes iam prephato monasterio Sancti Angeli subdito monasteriomonasteries Sancti Benedicti Montis Casinimonasteries, in quo nunc domnus Oderisiusabbots, personal rank venerabilispersonal rank abbasabbots preest, dederunt, et per principalem scriptum concesserunt et confirmaverunt. Per huius quoque meae concessionis paginam, concedo et confirmo etiam et que ego ipse in eodem sancto loco postea tribui et quae eidem pertinent monasterio et quae nunc possidet et dominatur. Illius vero loci finesfines in quo positum est prescriptum monasterium, primum sic indico: ex una parte sunt cave cimentariae qualiter pergitur per aecclesiamchurches Sancti Marcellichurches et ad terram Bertariscki et qualiter vadit per terram de Bertariski et vadit ad canalem quae descendit de Asculcule, et qualiter ascendit per suprascriptum canalem directe ad trivium qui coniungitur tres viis. Una quae descendit ad Sanctum Marcum, et alia descendit ad predictum monasterium, et alia ascendit ad Roccam et inde qualiter ascendit per suprascriptam viam quae aliquantulum vadit super criptam arenariam et vadit ad monticellum et ad planam suprascripti monticelli ubi est plescum, quae sunt super vallem quae vocatur Venula; et incipiente per suprascripta plana per transversum, per canalem quae dicitur de Ficu fuscula directe in costa quae dicitur turris Vespuli usque in semitam desuper scripta Rocca, et qualiter descendit per ipsam semitam in monticellum qui Rickibellum vocatur. Et inde qualiter descendit ad terram Sancti Vincentii, et per terram Sancti Benedicti Maioris consctructi in Capuam, et aliquantulum per terram Osentii Imperatoris et per terram Sancti Vincentii usque ad predictas cavas cimentarias. Item concedo et confirmo prescripto monasterio Sancti Angeli quicquid continetur in cartula oblationis, quam prescriptus Richardus princeps avus meus eidem monasterio obtulit, videlicet Sarzanumfiscal property, textual occurrence, object, function, redistributive, outflow, iure proprietatis/pleno iure et terraslanded possessions et hominescoloni/tenants qui ibi commorantes sunt vel fuerint, cuius finesfines sic indico: incipiente a trivio de Sancto Martino qui dicitur ad Lavem et descendente per viam usque ad fluvium et inde ascendente per Battitizzum ubi modo resident homines suprascripti monasterii et qualiter pergit usque in Ventum vanum. Concedo quoque eidem monasterio castanetumchestnuts, fiscal property, textual occurrence, object, function, redistributive, outflow, iure proprietatis/pleno iure qui est prope locum qui dicitur Battitizzumchestnuts quem Iordanus princeps pater meus eidem monasterio dedit pro servitio hospitum. Concedo quoque et confirmo eidem monasterio hominescoloni/tenants et terraslanded possessions quae fuerunt Petri de Rosella et germanisibling of eius, et hominescoloni/tenants Gregoriipalatine count comitis palatiipalatine count, qui modo sunt commorantes in loco Sancti Herasmicoloni/tenants, sicut cartula oblationis continere videtur, quam prescriptus Richardus princeps avus meus eidem monasterio Sancti Angeli fecit; et terraslanded possessions, fiscal property, textual occurrence, object, function, redistributive, outflow, iure proprietatis/pleno iure quae sunt in Ponticellolanded possessions et in Casa Albalanded possessions et in Sancto Priscolanded possessions et ubicumque sunt terrae ipse in partibus veteris Capuae.landed possessions Concedo etiam et confirmo prephato monasterio ecclesiamchurches Sancti Angeli de Oladisckilanded possessions, fiscal property, textual occurrence, object, function, redistributive, outflow, iure proprietatis/pleno iure, churches, slave, quae est costructa in Capuamcities, cum terrislanded possessions et servis et ancillisfiscal property, textual occurrence, object, function, redistributive, outflow, iure proprietatis/pleno iure, slave labour, slave et cum omnibus suis pertinentiis; et ecclesiachurches Sancti Benedicti Pictolilanded possessions, fiscal property, textual occurrence, object, function, redistributive, outflow, iure proprietatis/pleno iure, churches, cum ecclesiischurches et terrislanded possessions et universis suis pertinentis. Simili modo concedo et confirmo predicto monasterio Sancti Angeli, aecclesiamchurches Sancti Ruphimarshes/lagoons/tombolos, landed possessions, forests, fisheries, fish, fiscal property, textual occurrence, object, function, redistributive, outflow, iure proprietatis/pleno iure, rights of use on woods/pastures/waters, property of criminals/political traitors, churches, aldius, slave quae est sita in Capua, cum omnibus terrislanded possessions et servis et ancillisfiscal property, textual occurrence, object, function, redistributive, outflow, iure proprietatis/pleno iure, slave labour, slave suis et aldios et aldiasaldius pertinentes, cum silvisforests, rights of use on woods/pastures/waters etiam, pratis, pascuisrights of use on woods/pastures/waters atque paludismarshes/lagoons/tombolos et cum universis pertinentiis suis, tam intus Capuae quam et de foris, qualiter antiquitus pertinuerunt prefate aecclesiae, et aecclesiaechurches que sibi pertinent et nunc residet. Et terras etiam et silvas et pascuas et paludes et aquas et piscationes, et servos et ancillas, et aldios et aldias in omnibus eorum finibus, et universa quae suprascripta aecclesia Sancti Ruphi, et rectores eius iam per triginta annos et eo amplius a parte predictorum principum tenuerunt et possideruntKEYWORD: fiscal property, textual occurrence, object, function, redistributive, inflow, confiscation, outflow, iure proprietatis/pleno iure, allocation to individuals, property of criminals/political traitors; KEYWORD: rights of use on woods/pastures/waters; KEYWORD: fisheries, fish; KEYWORD: fines, quae fuerunt scilicet quorundam fratrumsibling of videlicet Guidonischild of, sibling of et Landenulfichild of, sibling of, qui fuerunt filiichild of cuiusdam Landonis qui vocabatur Caputi, qui videlicet tempore predicti Richardi principi avii mei contra eiusdem animam principis cogitaverunt, et inimicos intra provinciam eius invitaverunt, celaverunt et adnonam eis dederunt, ob quam culpam omnis res illorum , iure Langobardico, fisco prenominati avii adveneruntKEYWORD: fiscal property, textual occurrence, object, function, redistributive, inflow, confiscation, property of criminals/political traitors; KEYWORD: law; KEYWORD: lombard; quae res etiam prephato Richardo avo meo et Iordano principi patri meo, michique per conventionem a Capuanis dimissa sunt, et per sacramentum firmata. Concedo quoque predicto monasterio Sancti Angeli hominescoloni/tenants de Camilianocoloni/tenants, videlicet filioschild of omnes cuiusdam Summi. Et concedo eidem monasterio et confirmo aecclesiamchurches Sancti Petri de Scaphatilanded possessions, fiscal property, textual occurrence, object, function, redistributive, outflow, iure proprietatis/pleno iure, churches, monasteries, slave, cum monasteriismonasteries, et servisfiscal property, textual occurrence, object, function, redistributive, outflow, iure proprietatis/pleno iure, slave labour, slave et terrislanded possessions et universis suis pertinentiis; et aecclesiachurches Sanctae Agathaelanded possessions, fiscal property, textual occurrence, object, function, redistributive, outflow, iure proprietatis/pleno iure, coloni/tenants, churches quae sita est prope murosfortifications Aversanaecities, fortifications urbiscities cum omnibus terrislanded possessions et hominibuscoloni/tenants et universis suis pertinentiis; et ecclesiamchurches Sancti Leonisfiscal property, textual occurrence, object, function, redistributive, outflow, iure proprietatis/pleno iure, churches quae sita est foris murosfortifications Suessecities, fortifications civitatiscities cum omnibus suis pertinentiis. Concedo quoque et confirmo in eodem monasterio aecclesiamchurches Sancti Benedicti qui dicitur ad Dalfianamlanded possessions, forests, fisheries, fish, fiscal property, textual occurrence, object, function, redistributive, outflow, iure proprietatis/pleno iure, rights of use on woods/pastures/waters, churches, quae sita est in finibusfines Cantiaefines prope castello qui dicitur ad Mare, cum terris landed possessionset silvisforests, rights of use on woods/pastures/waters et pascuisrights of use on woods/pastures/waters, et piscationibusfisheries, fish et cum omnibus suis pertinentiis. Concedo quoque eidem monasterio, unam petiampetiae de terra que dicitur Campu cotidianuPLACE: petiae, fiscal property, textual occurrence, object, function, redistributive, outflow, iure proprietatis/pleno iure; ESTATE: petiae, fiscal property, textual occurrence, object, function, redistributive, outflow, iure proprietatis/pleno iure prope Saxeta, quae ego prenominatus secundus Richardus princeps, suprascripto monasterio Sancti Angeli per preceptum tribui. Item concedo et confirmo eidem monasterio Sancti Angeli, omnia quae Paldicount comescount de Benafrocomitatus, una cum Mariamarriage uxoremarriage sua per cartulam offersionisoffersio/donatio obtulerunt in predicto monasterio Sancti Benedicti sito in Monte Casino, quae et ego per preceptum eidem monasterio concessi et in monasterio Sancti Angeli. Concedo quoque in predicto monasterio Sancti Angeli, ut si aliquis homo venerit ex aliis partibus, licentiam habeat habitandi in terris ipsius monasterii Sancti Angeli ad servitium fratrum faciendumprivileges, ut nullus homo audeat eos inquietare, sed securi serviant in eodem monasterio et eius rectoribus atque custodibus. Concedimus quoque in predicto monasterio Sancti Angeli, unum sedium molinimills, fiscal property, textual occurrence, object, function, redistributive, outflow, iure proprietatis/pleno iure et portumfiscal property, textual occurrence, object, function, redistributive, outflow, iure proprietatis/pleno iure, ports in loco Trifiscomills, ports, quod olim Pandulfus qui fuerat princepsprinceps Capuanae civitatis, construere fecit, quod nunc destructum longo tempore est. Quod sedium est inter sedium ulmi et salicis, una cum ripis et alveoKEYWORD: fiscal property, textual occurrence, object, function, redistributive, outflow, iure proprietatis/pleno iure; KEYWORD: shores; KEYWORD: riverbed, et potestatem et licentiam habeat pars predicti monasterii Sancti Angeli in ripis ex utraque parte et in tantum quantum dixi de alveo palos figere et clusuriam facere et molendina et piscaraKEYWORD: privileges; KEYWORD: mills; KEYWORD: fisheries et omnem utilitatem eidem monasterio. Omnes prescriptas aecclesiaschurches, cum librisbooks et ornamentisfurniture earum quae nunc habent vel habuerint et cum universis pertinentiis earum, et omnes terras ut supra sunt scripta, una cum omnibus inferioribus ac superioribus earum et cum viisroads intrandi et exeundi in ecclesiis et in omnibus ipsis terris, et cum sepibus et limitibus universis earum pertinentiis, Ego prenotatus secundus Richardus Capuanus princeps, in prephato monasterio Sancti Angeli per librum optuli, tradidi et per huius quoque meae concessionis paginam concedo et confirmo, ad potestatem et dominationem predicti monasterii Sancti Angeli et domni Sassonisprevosts, personal rank venerabilispersonal rank prepositiprevosts suorumque omnium successorum. Remota omni inquietudine, contrarietate et molestatione omnium principum successorem meorum vel vice principum, comitum vel vice comitum, iudicum, sculdahorum, castaldeorum aliorumque omnium mortalium. Quod si quaelibet persona hominum magna vel parva contra hanc nostri precepti auctoritatem aliquatenus agere presumpserit, aut eius violator esse quolibet modo presumpserit, sciat se compositurum auri purissimi libras centumpenalty: medietatem in predicto monasterio Sancti Angeli et domno Sassoni venerabili prepositi et successoribus eius et pars predicti monasterii, et medietatem meo sacro palatio. Solutaque paena librarum, huius meae concessionis et confirmationis pagina, munita et firma atque inviolabilis maneat in perpetuum. Ut autem hoc meae concessionis atque confirmationis preceptum firmius credatur diligentiusque ab omnibus observetur, manu mea propria illud corroboravi, insuper et mei sigilli impressione insigniri iussi. (M) Ex iussione prephate serenissime potestatis, scripsi ego Quiriacuswriter, judge iudexjudge. In anno dominice incarnationis millesimo nonogesimo octavo, et octavo decimo anno principatus ipsius domni secundi Richardi gloriosissimivir gloriosus/vir sublimis ac magnificivir magnificus principis Capuae. Datum in prefato monasterio mense iulio videlicet septimo die stantis, per indictionem sextam.
Title: Montecassino, Archivio Abbaziale, Reg. 4 (RSAF, fol. 49v)
Document number: 4594
Author(s): Valerio De Angelis (file creation on 2023-09-22); Valerio De Angelis (last change on 2023-09-22)
Record source: Critical edition
Document type: Marquis’/ducal/princely diploma
Document tradition: Copy
Fiscal property: Yes
Date: 1098 July 7
Topical date: Sant'Angelo in Formis (Capua;
Caserta)
Date/period of redaction: 1137 - 1166
Keywords: abbots, aldius, allocation to individuals, books, chestnuts, child of, churches, cities, coloni/tenants, confiscation, count, fines, fiscal property, fish, fisheries, forests, fortifications, function, furniture, grandparent of, inflow, intercessory, iure proprietatis/pleno iure, judge, landed possessions, law, lombard, marriage, marshes/lagoons/tombolos, mention, mills, monasteries, monks, object, offersio/donatio, oil, outflow, palatine count, parent of, penalty, personal rank, petiae, ports, prevosts, princeps, private foundations, privileges, property of criminals/political traitors, redistributive, rights of use on woods/pastures/waters, riverbed, roads, shores, sibling of, slave, slave labour, textual occurrence, vir gloriosus/vir sublimis, vir magnificus, wine.
Editions and document summaries: Gattola 1734, pp. 210-212; RSAF, pp. 93-97 (source of the text reproduced here).
Commentary
Del Regesto di S. Angelo in Formis esiste una riproduzione anastatica allestita a Montecassino nel 2002 (editore: Pubblicazioni Cassinesi).