Notitia recordationis, qualiter cum nos ➚ ➚ in servitio domni imperatoris ➚ coniunxissemus cum ➚ et ➚ , ➚ ➚, ➚ , ➚ , erantque nobiscum , et domni imperatoris, ➚ , de ➚, ➚ , scavinus de Regio, et reliqui plures. Ibidem ad nos venerunt , , , , , , , , , , in ➚, reclamandum, quod predictus Petrus abba et pars monasterii eius Nonantole malo ordine et contra legem contradiceret illis vel in ➚ et ➚, quod ➚ per suum illorum parentibus concessisset. Respondens ➚ m[ona]sterii ipsius dixit: 'Certe piscarias vel pabulum, quod queritis, habere nullatenus potestis, eo quod pars nostri monasterii a longo tempore ipsas habuit et possedit ; et ecce notitiam iudicati, qualiter iam quosdam ex vobis et ceteros vestrorum consortes exinde in iudicio vicimus'. [Qu]am cum relegi fecis[semus, continebatur, qu]aliter presentia ➚ ], domni imperatoris, et nostra Magni seu Leonis et reliquorum iudicum vel ipse Raginaldus advocatus ad [partem predicti mo]nasteri[i] . . . . . . . . . . . . . . ambos] ipsos Mar[tinos] vel ceteros [eorum consortes] per precepta regum et iudicata vel illorum professionem exinde vicerat. Insuper et fecimus nobis relegi p[receptum emissum ab ➚ rege, in quo legebatur, in predicto concessisset monasterio] piscarias in finibus R[egisia]nis et Flexicianis, qualiter usque illo tempore illius pertenuerant potestati, et [predictas piscarias Regisianas et Flexicianas . . . . . . fuerant nominative per coherentias designatas; de una] parte Moclena, de alia parte fluvius Bondeno, uno capite tenente in , que dicitur Firmana [vel Vidola, et qui nominatur Floriano vel fossa Scavanorum, seu ➚ usque in ➚, et alio] capite tenente in Pado, una cum, arboribus et limitibus, que intra ipsam coherenciam [esse videban]tur, tam , quam pascua vel atque limites. Deinde [fecimus] nobis relegi aliud preceptum, in quo legebatur ➚ rex in ipsum concesserat monasterium piscarias similiter per coherentiam designatas in eisdem finibus Regisianis et Flexicianis eo modo cum arboribus et limitibus infra eandem coherentiam, tam silvas, quam pascua et paludes. His relectis, dum ipsi consortes eandem notitiam iudicati falsam esse clamarent, et diversis verbis huc illuc fugientes rationem vacarent, et iudices vel ceteri nobiles homines, qui tunc ibi fuerant presentes, eam veram esse testificati sunt, ad ultimum professi sunt consortes ipsi et dixerunt: ‘Verum est quia hoc factum fuit sicut in ista legitur notitia, sed tunc quando ipsos Martinum et item Martinum vel ceteros eorum consortes, sicut in ista legitur notitia, ante Adalhardum per iudicium vicistis, istud tunc non habebamus preceptum, quod modo pre manibus habemus per quod ipsas piscarias et pabulum habere debemus’. Quod dum relegi fecissemus, continebatur ita:
Liutprand vir excellentissimus rex , , et , omnibus consortibus vestris habitantibus ➚. Dedimus vobis licentiam iuxta vestram postulationem, ut peculia vestra pabulum habeant in silva nostra, que pertenit ad civitatem Flexo, et vestri similiter ibi inter eam vadant absque omne vel .
Relecto precepto ipso, interrogavimus eosdem consortes et ceteros homines cognitos et circumanentes loci illius, si esset adhuc plus de silva regis in eadem fine Flexiciana super illam, quam per coherentiam predicti reges in ipsum concesserant monasterium, an non. Qui dixerunt omnes, quod esset maxima pars silve regis fine illius Flexi, in qua omnes ipsi consortes decimam partem cum suis pabulare non poterint. Hoc invento, considerantes nos hoc quod in illorum legebatur precepto, quod Liutprand in illorum parentibus concesserat, hoc est pabulum in silva nostra, tam illis et filiis ipsorum, et pro eo quod illis ipsum concesserat pabulum, eandem silvam nostram concedendo sue non subtraxerat potestati, et nullus de ipsis, filius, sed quidem nepos, quidem vero pronepos ipsorum, se esse manifestarent, et postea successores ipsius regis per coherentias designatas ut supra in ipso concesserant monasterio, paruit nobis, ut pars monasterii ipsis ipsas piscarias et pabula cum arboribus et pauludibus atque limitibus iuxta precepta et reliqua moniminas habere et possidere deberet ad proprietatem; et ipsi consortes ibidem pabulum non haberent, eo quod iam non regis, sicut in illorum legebatur precepta, silva nostra, sed monasterii esse probatur, et pro eo quod tempore Desiderii regis et postea domni ➚ parentes vel consortes illorum et nunc ipsi denuo in iudicio exinde victi fuerunt. Propter illorum consortium iniquam reclamationem, pro quibus ceteri ius repetentes iustiis carebant, tribus ex illis, qui se et reliquos suos consortes non recte reclamare cogebant, ad commemorandum causam aliquos hictos illis dare fecimus. Et hanc notitiam memorationis pro securitate ipsius monasterii notarium facere commonuimus. Quidem et ego Martinus scripsi, anno imperii dominorum nostrorum Hlodovuici et Hlotharii in Dei nomine undecimo et quinto, mense decembrio, indictione tertia, feliciter. Ego Stephanus episcopus . Ego Nordbertus episcopus interfui. Leo comes concordans subscripsi. Ego Ursinianus notarius domni imperatoris interfui. Signum manus Mauringi gastaldii, qui in his actis interfui. Ego Maurus in his actis interfui. Signum manus filii bone memorie de Regio, qui in his actis interfui. Ego domni imperatoris interfui.
Keywords: abbots, advocatus of other public authorities, animals, baptismal churches, bishops, boni viri/boni homines, canals, chancellor, chaplain, cities, count, datium, emperor/king, fines, fiscal property, fisheries, forests, gastaldus/vicegastaldus, hay/fodder, imperial/royal diploma, itinerary, iure proprietatis/pleno iure, judge, lakes, local elites, marshes/lagoons/tombolos, missus regis, monasteries, notary, outflow, palatine count, pigs, public exactions, rivers, rural communities, scabini, vassus of, witness.
Editions and document
summaries: Manaresi, n. 36.
Bibliography: Sulla questione degli homines Flexiciani cfr. Castagnetti 1982, pp. 71-90; Lazzari 2017, pp. 17-18; Gasparri 2015. Per la patrimonialità nonantolana cfr. Manarini 2017.